Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 - Chủ đề: Rèn kĩ năng đọc hiểu văn bản truyện - Năm học 2024-2025

Nội dung text: Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 - Chủ đề: Rèn kĩ năng đọc hiểu văn bản truyện - Năm học 2024-2025

1. Kế hoạch bài dạy bồi dưỡng Ngữ văn 9 Năm học 2024 - 2025 Ngày soạn: 9B 9E Tiết / Tuần Ngày dạy: RÈN KĨ NĂNG ĐỌC HIỂU VĂN BẢN TRUYỆN I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức - Bước đầu nắm các dạng câu hỏi đọc hiểu gắn liền với văn bản truyện - Biết viết cách làm từng dạng câu hỏi đọc hiểu văn bản truyện - Vận dụng kiến thức được học thực hành làm bài đọc hiểu văn bản truyện 2. Năng lực: * Năng lực chung: Năng lực tự học; năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo; năng lực tư duy; năng lực giao tiếp; năng lực hợp tác, * Năng lực đặc thù: Năng lực ngôn ngữ; năng lực cảm thụ thẩm mĩ. 3. Phẩm chất: - Chăm chỉ: Chịu khó học tập bộ môn, chuẩn bị bài và học bài chu đáo; II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Thiết bị dạy học - SGK, SGV, chuẩn kiến thức - kĩ năng, giáo án, máy tính, ti vi 2. Học liệu - Phiếu học tập, slide bài giảng, tài liệu tham khảo khác III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG ( 5p) B. HOẠT ĐỘNG ÔN TẬP Chủ đề tình thầy trò 1. Vai trò của người thầy, tôn sư trọng đạo Đề 1. Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi: Biết ơn “Một thanh niên nhìn thấy người thầy thời tiểu học của mình tại một đám cưới. Anh ta đến chào người thầy với tất cả sự kính trọng: - Thầy có nhớ em không ạ? Thầy giáo nói: - Thầy không nhớ lắm, hãy nói về em xem nào. Người học trò nói: - Em đã học lớp 3 của thầy hồi đó, em đã ăn cắp chiếc đồng hồ của một bạn trong lớp. Chắc là thầy nhớ chuyện đó chứ ạ! Một bạn trong lớp có một chiếc đồng hồ rất đẹp, em thích nó đến không cưỡng lại được vì vậy em đã lấy trộm nó. Bạn ấy khóc và nói với thầy có ai đó đã lấy cắp đồng hồ của bạn ấy. Thầy bảo cả lớp đứng cho thầy soát túi. Em nhận ra rằng hành động của mình sẽ bị phơi bày ra trước mắt tất cả các bạn học sinh và giáo viên. Em sẽ bị gọi là thằng ăn cắp, một kẻ nói dối và hạnh kiểm của em sẽ bị hoen ố mãi mãi. Thầy đã bắt chúng em đứng quay mặt vào tường và nhắm mắt lại. Thầy soát từng chiếc túi, và khi lấy chiếc đồng hồ từ túi của em, thầy tiếp tục sắp đến túi của bạn cuối cùng. Xong xuôi, thầy kêu chúng em mở mắt ra và thầy ngồi xuống ghế. Em sợ thầy sẽ nêu tên em ra trước các bạn. Nhưng không, thầy đưa cái đồng hồ cho cả lớp thấy và trả lại cho bạn ấy. Thầy không bao giờ nêu tên người ăn cắp chiếc đồng hồ. Thầy không nói với em một lời và không bao giờ đề cập chuyện đó với bất cứ ai. Suốt những năm tiểu học, không một giáo viên hay học sinh nào nói với em về chuyện ăn cắp đồng hồ. Em nghĩ Thầy đã "cứu vớt" cho 1
2. Kế hoạch bài dạy bồi dưỡng Ngữ văn 9 Năm học 2024 - 2025 nhân phẩm của em ngày đó. Thầy không nhớ em sao? Sao thầy lại không nhớ em được, thưa thầy? Em chắc là thầy phải nhớ câu chuyện em đã ăn cắp chiếc đồng hồ và thầy không muốn làm em xấu hổ. Đó là một câu chuyện không thể nào quên... Người thầy đáp: - Thầy không thể nào nhớ được ai đã lấy cắp chiếc đồng hồ ngày đó, bởi vì khi thầy soát túi tất cả các em, thầy cũng nhắm mắt mà.” (Theo “Hạt giống tâm hồn”) Câu 1. (0,5 điểm): Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? Có những nhân vật nào? Câu 2( 0,5) Khi nhìn thấy người thầy thời tiểu học của mình tại một đám cưới anh thanh niên đã làm gì ? Câu 3. (0,5 điểm): Nêu ý hiểu của em về nội dung đoạn văn sau: “Thầy đưa cái đồng hồ cho cả lớp thấy và trả lại cho bạn ấy. Thầy không bao giờ nêu tên người ăn cắp chiếc đồng hồ. Thầy không nói với em một lời và không bao giờ đề cập chuyện đó với bất cứ ai. Suốt những năm tiểu học, không một giáo viên hay học sinh nào nói với em về chuyện ăn cắp đồng hồ. Em nghĩ Thầy đã "cứu vớt" cho nhân phẩm của em ngày đó... Đó là một câu chuyện không thể nào quên...” Câu 4. (1.0 điểm): Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ liệt kê được sử dụng trong câu văn sau: “Em sẽ bị gọi là thằng ăn cắp, một kẻ nói dối và hạnh kiểm của em sẽ bị hoen ố mãi mãi.” Câu 5. (1 điểm): Nêu những thông điệp mà tác giả gửi tới bạn đọc qua văn bản trên? Câu Yêu cầu cần đạt Điểm 1 Ngôi kể thứ 3 0,5 Các nhân vật: anh thanh niên (học trò) và người thầy giáo 2 Khi nhìn thấy người thầy thời tiểu học của mình tại một đám cưới anh 0,5 thanh niên đã đến chào người thầy với tất cả sự kính trọng. 3 - Tính cách của người thầy thể hiện qua thái độ và cách ứng xử trước lỗi lầm 0,5 của người học trò - Người học trò mãi mãi không quên cách hành xử nhân văn của thầy giáo, chính điều đó đã giúp cậu thức tỉnh lỗi lầm của mình. 4 - Nghệ thuật: +Liệt kê : thằng ăn cắp, một kẻ nói dối và hạnh kiểm của em sẽ bị hoen ố 0,25 mãi mãi - Tác dụng: + Tạo nhịp điệu, làm cho cách diễn đạt trở nên sinh động, cụ thể, gợi hình, 0,25 gợi cảm, gây ấn tượng mạnh mẽ với người đọc, người nghe. + Diễn tả một cách đầy đủ, cụ thể, chi tiết những hậu quả nghiêm trọng nếu lỗi lầm của cậu học trò bị phát giác, cậu sẽ trở thành người xấu trong mắt 0,25 của thầy cô và bạn bè. + Thể hiện thái độ trân trọng và đề cao của tác giả đối với tấm lòng bao dung, độ lượng của thầy giáo. 0,25 5 * Thông điệp: 0,25 2
3. Kế hoạch bài dạy bồi dưỡng Ngữ văn 9 Năm học 2024 - 2025 + Cần nhận thức được lòng bao dung là phẩm chất cao đẹp, cần có ở mỗi con người. 0,25 + Biết trân trọng, ngợi ca những người có lòng bao dung; phê phán những người hay chỉ trích, chê bai, xúc phạm người khác khi họ mắc lỗi + Nên ứng xử tế nhị, nhẹ nhàng trước lỗi lầm của người khác thay vì quở 0,25 mắng, trách phạt, vạch tội; tạo cho họ một cơ hội sửa sai. + Phải không ngừng tự rèn luyện, phấn đấu bồi đắp cho mình có lòng bao 0,25 dung, độ lượng để hoàn thiện nhân cách bản thân; học cách tha thứ cho lỗi lầm của người khác... + Biết sửa sai khi mắc lỗi và được người khác cho cơ hội sửa sai 0,25 * Lưu ý: Học sinh có thể có nêu những thông điệp khác nhau, nếu hợp lí giáo viên vẫn cho điểm tối đa. Đề 2. Đọc ngữ liệu sau và trả lời câu hỏi: Một cô giáo trường công đã giúp tôi hiểu rõ cái ý nghĩa phức tạp của việc cho và nhận. Khi nhìn cách tôi cầm sách trong giờ tập đọc, hiển nhiên cô đã nhận thấy có gì không bình thường; cô liền thu xếp cho tôi đi khám mắt. Cô không đưa tôi đến bệnh viện mà dẫn tôi tới bác sĩ nhãn khoa riêng của cô, không phải kiểu làm việc thiện mà như với một người bạn. Thật ra, tôi ngạc nhiên về hành động đó đến nỗi không nhận biết được chuyện gì đã xảy ra, cho tới một ngày kia cô đưa cho tôi một cặp kính. “Em không thể nhận được. Em không có tiền trả đâu”, tôi nói, cảm thấy xấu hổ vì nhà mình nghèo.Cô liền kể chuyện cho tôi nghe: “Hồi cô còn nhỏ, một người hàng xóm đã mua kính cho cô. Bà ấy bảo một ngày kia cô sẽ trả cặp kính đó bằng cách tặng kính cho một cô bé khác. Em thấy chưa, cặp kính này đã được trả tiền từ trước khi em ra đời.”Thế rồi cô nói với tôi những lời nồng hậu nhất mà chưa ai từng nói với tôi: “Một ngày nào đó em sẽ mua kính cho một cô bé khác”. Cô nhìn tôi như một người cho. Cô làm tôi thành người có trách nhiệm. Cô tin tôi có thể có một cái gì để trao cho người khác. Cô chấp nhận tôi như thành viên của cùng một thế giới mà cô đang sống. Tôi bước ra khỏi phòng, giữ chặt kính trong tay, không phải như kẻ vừa nhận một món quà, mà như người chuyển tiếp món quà đó cho kẻ khác với tấm lòng tận tụy. (Theo Bin-li Đa-vít, trong Trái tim người thầy, NXB Trẻ, TP. Hồ Chí Minh) Câu 1( 0,5điểm ): Nêu phương thức biểu đạt chính của văn bản trên? Câu 2 ( 0,5điểm ): Khái quát nội dung chính của đoạn trích trên? Câu 3 ( 1điểm ) : Các từ " Cô " được lặp đi lặp lại trong đoạn cuối của văn bản là để thể hiện biện pháp tu từ gì? Nêu tác dụng của biẹn pháp tu từ đó? Câu 4 ( 1đ iểm) : Bài học sâu sắc mà em rút ra từ văn bản Đáp án: Câu 1( 0,5điểm ): . - Phương thức biểu đạt chính: Tự sự Câu 2( 0,5điểm ): . - Nội dung chính: Văn bản kể chuyện 1 cô giáo đã giúp cho nhân vật tôi, cô học trò nhỏ có hoàn cảnh đặc biệt hiểu rõ ý nghĩa của việc cho và nhận, từ đó truyện ngợi ca đề cao tấm lòng yêu thương, nhân hậu của cô giáo, ngợi ca tình thầy trò thiêng liêng cao cả.. 3
4. Kế hoạch bài dạy bồi dưỡng Ngữ văn 9 Năm học 2024 - 2025 Câu 3. ( 1điểm ) - Biện pháp tu từ : Điệp ngữ ( từ "cô" được lặp đi lặp lại là điệp từ ) - Tác dụng của BPTT Điệp ngữ trên: + Tạo nhịp điệu cho đoạn văn, làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt, lời văn sinh động, lập luận chặt chẽ, thuyết phục, gây ấn tượng. + Nhấn mạnh, khẳng định hình ảnh của cô giáo cùng những hành động việc làm lời nói của cô đã tác động và để lại dấu ấn mạnh mẽ trong tâm hồn nhân vật .Từ đó làm nổi vẻ đẹp tâm hồn và trái tim giàu yêu thương,đầy trách nhiệm với học trò, điều này đã làm thay đổi nhận thức cho học trò. + Thể hiện thái độ xúc động, ngợi ca, tự hào trước hình ảnh của cô giáo; ngợi ca tình thầy trò cao đẹp, thiêng liêng,mong muốn mọi hãy lưu giữ được những kỉ niệm đẹp thầy cô, mái trường. Câu 4: (1 điểm) Bài học cuộc sống rút ra : - Cần nhận thức được vai trò to lớn của thầy cô trong cuộc đời mỗi người - Biết yêu thương, kính trọng và biết ơn thầy cô, những người đã dạy dỗ,giáo dục và giúp đỡ mình khôn lớn thành người - Biết sống yêu thương, biết chia sẻ với mọi người trong cuộc sống nhất là những người gặp khó khăn, hoạn nạn. - Cần phê phán những kẻ tham lam, ích kỉ, sống tàn nhẫn, chỉ muốn nhậnmuốn vay mà không muốn cho, muốn trả; phê phán một bộ phận giới trẻ ngày nay chỉ biết “nhận” từ thầy cô,cha mẹ mà không biết “cho'' thiếu trách nhiệm với người thân, với gia đình và xã hội - .... Đề 3. Đọc ngữ liệu sau và trả lời câu hỏi: "Cô ơi! Là con đấy ạ" ....Hôm ấy có tiết dạy ở lớp chủ nhiệm. Vào lớp thấy vắng cô bé Như, lớp trưởng nói rằng ngày qua ở lớp, bạn ấy bị mất toàn bộ tiền đóng học nên bạn ấy nói có lẽ sẽ nghỉ học luôn. Cô đã liên lạc với bà của Như và được biết “ngày qua đi học về, Như nói con sẽ phải nghỉ học thôi vì số tiền nội đưa đóng học đã bị bạn nào lấy hết”. Nội cô bé cũng nói giờ thì chẳng biết sẽ lấy tiền đâu mà đóng cho trường Cô giáo đã khuyên nội cứ cho Như đi học, chuyện tiền mình sẽ sắp xếp được. Cô Thùy nói mình đã biết hoàn cảnh của Như. Ba mẹ bỏ nhau và mỗi người đều có gia đình riêng. Như ở với nội, bà cháu tự đùm bọc nhau để sống.Hằng ngày, bà đi bán vé số, cái lưng còng cúi gần sát đất nên đi lại cũng chẳng lanh lẹ gì. Dù bán suốt ngày cũng chỉ đủ hai bà cháu ăn uống qua ngày.Góp nhặt được chút xíu để đóng tiền học và thuốc men khi trái gió trở trời. Thế nên gần một triệu đồng bà đưa Như đóng tiền học, bà cũng phải để dành mấy tháng trời mới có được. Giờ thì chẳng biết sẽ lấy tiền ở đâu mà nộp. Trở lại lớp, cô Thùy kể câu chuyện gia cảnh của Như, nỗi khốn khổ khi em phải sống xa cha mẹ. Sự thiếu thốn tinh thần cộng với điều kiện kham khổ về vật chất nên mất đi số tiền ấy Như đành phải nghỉ học. Không khí lớp học chùng xuống, nhiều bạn buồn bã đưa mắt nhìn nhau, có cả tiếng sụt sịt cuối lớp.Cô nói tiếp “cô biết bạn nào lỡ lấy tiền của bạn giờ biết rõ hoàn cảnh này cũng đang ân hận lắm đây. Chắc chắn 4
5. Kế hoạch bài dạy bồi dưỡng Ngữ văn 9 Năm học 2024 - 2025 bạn đang muốn trả lại tiền cho bạn nhưng chưa biết làm cách nào. Giờ cô gợi ý nhé. Cả lớp hồi hộp, cô Thùy tiếp lời “Cô phát cho cả lớp mỗi bạn một tờ giấy, các em ghi suy nghĩ của mình vào đây và nộp lại cho cô”. Sau khi mở 50 mảnh giấy, cô Thùy cảm thấy thất vọng vì gần như đọc được câu trả lời con không có lấy. Bất ngờ ở tờ giấy cuối cùng trông có vẻ nhàu nhỉ hơn “cô ơi, là con đấy ạ”.Cô Thùy nói viết câu này ra cô học trò này phải đắn đo dữ lắm nên vày vò tờ giấy đến nhàu đi. Hôm sau, cô đã bí mật gặp riêng em và nhận lại khoảng 2/3 số tiền vì em đã trót xài rồi.Cô nói mình sẽ bù vào số tiền thiếu hụt ấy nhưng em hãy hứa với cô đừng bao giờ làm thế nữa vì tính tắt mắt rất xấu và ai cũng ghét. Nhiều năm học sau dù không học cô nữa nhưng cô bé vẫn thường xuyên đến thăm cô. Có lần cô bé nói "nếu ngày ấy, cô công khai tên của em trước lớp chắc em chỉ còn nước nghỉ học vì xấu hổ với bạn bè". Giờ thì cô bé ấy cũng là đồng nghiệp với cô. Chắc chắn cô bé cũng đã học được cách ứng xử đầy nhân văn của cô giáo mình. Chuyện riêng của quá khứ sẽ mãi là bí mật của hai cô trò. Câu 1( 0,5điểm ): Nêu phương thức biểu đạt chính của văn bản trên? Câu 2 ( 0,5điểm ): Cho biết nội dung chính của đoạn trích trên? Câu 3 ( 1điểm ) : Các từ " Cô " được lặp đi lặp lại trong đoạn cuối của văn bản là để thể hiện biện pháp tu từ gì? Nêu tác dụng của biẹn pháp tu từ đó? Câu 4 ( 1đ iểm) : Em tâm đắc nhất với thông điệp nào từ đoạn trích sau ? Vì Sao ? Đề 4. Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu: ...Một lần, Khổng Tử cùng học trò đi đến biên giới giữa nước Trần và nước Thái thì lương thực vừa cạn hết. Mấy thầy trò còn phải ăn cháo loãng. Những ngày sau, ngay cả cháo cũng không còn, phải ăn rau dại cầm hơi. Khổng Tử ngày một gầy đi. Tử Lộ và Nhan Hồi, hai học trò yêu của Khổng Tử thì trong lòng như lửa đốt. Một hôm, Nhan Hồi đang ôm bụng đói mà rẽ đường, băng lối, vượt đồng không mông quạnh tìm thức ăn thì may thay thấy được một mái nhà tranh. Ông lão chủ nhà nghe chuyện mấy thầy trò khổ cực làm vậy, mới vội vàng vào nhà xúc gạo đưa cho Nhan Hồi. Về nhà, thấy Khổng Tử đang ngủ, Nhan Hồi chẳng dám kinh động thầy, lặng lẽ xuống bếp nhóm lửa, nấu cơm. Mùi cơm chín bay khắp nhà. Khổng Tử tỉnh giấc nhìn quanh, bất giác bắt gặp Nhan Hồi đang nhón tay bốc một nắm cơm trong nồi ăn. Ông thở dài rồi than thở: “Trò yêu của ta lẽ nào lại ăn vụng thầy, vụng bạn thế sao? Còn đâu lễ nghĩa, đạo lý? Bao kỳ vọng đặt vào nó thế là đổ sông, đổ biển cả rồi!”. Rồi Khổng Tử vờ như không thấy, quay mặt vào tường ngủ tiếp. Một lát sau, Nhan Hồi kính cẩn bước vào nhà trong, nhẹ nhàng lay thầy dậy: “Thưa Phu tử, cơm đã dọn xong, mời Phu tử xuống dùng bữa!”. Khổng Tử ngồi dậy, nói với học trò: “Các trò ạ, ta vừa mơ thấy cha mẹ mình. Chi bằng ta xới một bát cơm để dâng tế họ trước là hơn”. Đoạn, Khổng Tử bê bát cơm chuẩn bị mang đi cúng. Nhưng Nhan Hồi vội vàng ngăn thầy lại rồi thưa: “Thưa Phu tử, nồi cơm này đã không còn sạch sẽ. Lúc nãy, khi nấu cơm, con sơ ý để bụi bẩn rơi vào nồi. Con định xới chỗ cơm bẩn ấy bỏ đi. Nhưng nghĩ bụng chút gạo này phải nhọc nhằn lắm mới kiếm được, thật quý giá biết bao, bỏ phí thì đúng là tội lớn. Con xới riêng phần cơm bẩn ấy ra rồi tự mình ăn trước, đã đắc tội với thầy và các sư huynh đệ. Bây giờ, con 5
6. Kế hoạch bài dạy bồi dưỡng Ngữ văn 9 Năm học 2024 - 2025 chỉ xin ăn rau. Còn nồi cơm đã không còn sạch sẽ, quyết không thể mang dâng tế được!”. Nhan Hồi kể lại sự tình, Khổng Tử nghe mà ứa nước mắt, rồi thuật lại chuyện mình đã hiểu lầm người học trò yêu ra sao với mọi người. Khổng Tử cũng gật gù tâm đắc khi có được một học trò đức độ, lễ nghĩa như Nhan Hồi. Nhưng sau này, Nhan Hồi yểu mệnh, qua đời khi mới vừa 40 tuổi. Cái chết của Nhan Hồi khiến Khổng Tử đau xót, thống khổ. Ông không cầm nổi đau thương, ngửa mặt khóc to lên rằng: “Trời đã diệt ta rồi! Trời đã diệt ta rồi!”. ( 1. Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản. 2. Vì sao Khổng Tử lại kể với học trò giấc mơ thấy cha mẹ mình và bê bát cơm chuẩn bị mang đi cúng? Lời thưa của Nhan Hồi khi ngăn thầy bê bát cơm đi cúng cho thấy vẻ đẹp gì ở người học trò này? 3. Thái độ của Khổng Tử thay đổi như thế nào sau khi nghe lời thưa của Nhan Hồi? Đề 5. Người thầy và những tờ tiền cũ Người đầu tiên nó muốn thông báo tin quan trọng ấy không phải là ba hay mẹ nó mà là người thầy kính yêu của nó Nhà nó nghèo, lại đông anh em, quê nó cũng nghèo nên từ lâu chẳng có mấy ai dám nghĩ đến chuyện cho con vào đại học. Ba mẹ nó cũng vậy, phần vì quá nghèo, phần là vì nghĩ đến điều kiện của con mình “làm sao mà chọi với người ta”. Thầy là người duy nhất ủng hộ nó, cho nó niềm tin rằng “mình có thể”. Vui mừng chẳng được bao lâu, bao nhiêu lo lắng tràn về vây lấy nó Năm năm trời, hàng trăm thứ tiền như bầy ong vo ve trong đầu nó. Rồi thầy đến mang cho nó một lô sách, vở mà nó đoán là những bài học “nhân-lễ-nghĩa” của thầy, dúi vào tay nó một gói nhỏ mà thầy bảo là “bí kíp” rồi dặn chỉ lúc nào khó khăn nhất mới được mở ra. Nó đã không “cảnh giác” thừa. Gói “bí kíp” mà lúc nhận từ tay thầy nó đã ngờ ngợ là một xấp những tờ tiền 10.000đ bọc trong hai lớp nilon cũ kỹ, những tờ tiền được vuốt phẳng phiu phần nhiều đã nhàu nát mà nó tin rằng thầy đã để dành từ lâu lắm! 900.000 đồng, nó cứ mân mê những đồng 10.000 đã cũ mà thèm một góc không có ai để khóc. Đã hai năm kể từ cái ngày thầy lặn lội lên Sài Gòn thăm nó, dúi vào tay nó những đồng 10.000 nhọc nhằn rồi lại vội vã trở về. Sau đó thầy chuyển công tác. Hai năm, thỉnh thoảng nó vẫn nhận được những đồng 10.000 của thầy (lạ thay, lại vào những lúc tưởng chừng như nó bế tắc nhất!) Hai năm, nó vẫn chưa một lần về thăm thầy. Trưa, mới đi học về, mẹ điện lên báo: “Thầy H. mất rồi!”. Nó chỉ lắp bắp hỏi được ba chữ: “Sao thầy mất?”, rồi sụp xuống khi mẹ cũng nghèn nghẹn ở đầu dây bên kia: “Thầy bệnh lâu rồi mà không ai biết. Ngày đưa thầy vào viện, bác sĩ chụp hình mới biết thầy đã hư hết lục phủ ngũ tạng rồi, chưa ai kịp đi thăm thì thầy đã ”. Nó bỏ hết mọi sự leo lên xe đò. Trong cái nóng ban trưa hầm hập với cơn say xe mệt mỏi, nó thấy thầy hiền hậu đến bên nó, dúi vào đôi tay nóng hổi của nó những tờ 10.000 đồng lấp lánh Đến bây giờ nó mới để ý thấy thầy đã xanh xao lắm, bàn tay tài hoa khéo léo ngày xưa đã gân guốc lên nhiều lắm Nó chợt tỉnh, nước mắt lại lăn dài trên má, trái tim nó gào lên nức nở: “Thầy ơi sao không đợi con về !?”. Vì nó cứ đinh ninh: nếu đổi những đồng 10.000 kia thành thuốc, thầy sẽ sống cho đến khi nó kịp trở về. 6
7. Kế hoạch bài dạy bồi dưỡng Ngữ văn 9 Năm học 2024 - 2025 Đề 6. Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu: Chuyện kể, một danh tướng có lần đi ngang qua trường học cũ của mình, liền ghé vào thăm. Ông gặp lại người thầy từng dạy mình hồi nhỏ và kính cẩn thưa: – Thưa thầy, thầy còn nhớ con không? Con là Người thầy giáo già hoảng hốt: – Thưa ngài, ngài là – Thưa thầy, với thầy, con vẫn là đứa học trò cũ. Con có được những thành công hôm nay là nhờ sự giáo dục của thầy ngày nào (Trích: Ngữ văn 9, tập một, trang 40) Câu 1: (1 điểm) Câu chuyện trên có mấy nhân vật? Các nhân vật đó gặp nhau trong hoàn cảnh nào? Câu 2: (0,5 điểm) Xét theo mục đích nói, câu: “- Thưa thầy, thầy còn nhớ con không?” thuộc kiểu câu nào? Câu 3: (0,5 điểm) Em hiểu như thế nào về câu nói cuối cùng trong văn bản: “Con có được những thành công hôm nay là nhờ sự giáo dục của thầy ngày nào ”? Câu 4: (2,0 điểm) Từ câu chuyện ở phần đọc hiểu trên, em hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 từ) về những biểu hiện của tình thầy trò trong nhà trường hiện nay Câu Yêu cầu cần đạt Điểm Câu 1. – Trong câu chuyện có 2 nhân vật: Người thầy giáo già và vị danh 1 tướng. 0,5 – Hoàn cảnh gặp gỡ: Vị danh tướng có lần đi ngang qua trường học I. Đọc – cũ của mình, liền ghé vào thăm và ông đã gặp lại người thầy từng 0,5 hiểu dạy mình hồi nhỏ. ( 3 Câu 2. Xét theo mục đích nói: câu: “- Thưa thầy, thầy còn nhớ con 0,5 điểm) không?” thuộc kiểu câu nghi vấn. Câu 3. Câu nói có ý nghĩa: Vị danh tướng hiểu được sự thành công 0,5 vẻ vang của mình ngày hôm nay, chính là nhờ công lao dạy dỗ, giáo dục của người thầy. Câu 4. Viết đoạn văn. a. Đảm bảo thể thức của đoạn văn. b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: Tình thầy trò trong xã hội hiện nay. c. Nội dung nghị luận: HS có thể trình bày theo nhiều cách, dưới đây là một số gợi ý về nội dung: – Từ xưa đến nay tình thầy trò luôn là một tình cảm thiêng liêng, góp phần tạo nên đạo lí làm người. – Những biểu hiện về tình thầy trò trong nhà trường hiện nay: + Tình thầy đối với trò. 7
8. Kế hoạch bài dạy bồi dưỡng Ngữ văn 9 Năm học 2024 - 2025 + Tình trò đối với thầy. (Kết hợp lấy dẫn chứng ngắn gọn) – Phê phán những biểu hiện trái ngược với đạo làm thầy, nghĩa làm trò. Đề 7: Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi: Tôi muốn kể với các bạn về thầy giáo dạy vẽ của tôi. Thầy dạy chúng tôi cách đây đã mười bảy năm, khi đó chúng tôi mới học lớp 5, mà thầy thì mái tóc đã bạc phơ... Hồi ấy, thầy bao nhiêu tuổi, tôi không rõ. Chỉ biết thầy dạy học đã lâu, nhiều cô giáo, thầy giáo trong trường từng là học trò của thầy.[...] Thầy dạy chúng tôi kẻ chữ, vẽ cái sọt giấy, lọ mực, viên gạch, thỉnh thoảng mới có một bài "vẽ tự do" cảnh chùa hoặc lao động ở vườn trường. Thầy dạy rất ân cần, tỉ mỉ, chỉ bảo cho chúng tôi từng li từng tí: cách tô màu, đánh bóng, cả cách gọt bút chì thế nào cho đẹp và dễ vẽ. Nhưng thú vị hơn cả là những câu chuyện của thầy. Thầy thường nói say sưa với chúng tôi về hội họa, về màu sắc và đường nét, về cái thế giới thứ hai, thế giới rực rỡ, kì lạ của những bức tranh, những cánh cửa mở tới những khu vườn tốt lành và đẹp đẽ. Có những lần, thầy đưa chúng tôi về nhà thầy chơi, về gian gác hẹp xếp đầy sách vở và tranh ảnh. Thầy đưa chúng tôi xem những quyển tranh của các bậc danh họa. Thầy cũng cho chúng tôi xem những bức tranh thầy vẽ, những bức tranh nhỏ, vẽ rất tỉ mỉ những bình hoa nhiều màu, những ngôi nhà, những em bé hàng xóm,... Thầy vẽ chậm, vẽ kỉ, không hiểu có đẹp hay không, nhưng tranh của thầy ít được mọi người chú ý. Chúng tôi có đi hỏi, nhưng chẳng thấy ai biết đến họa sĩ Nguyễn Thừa Bản. Chẳng hiểu vì thầy không có tài hay không gặp may, tuy thầy rất yêu hội họa, dành hết sức lực và tiền bạc cho nó. Vợ con thầy đều đã mất từ lâu. Thầy bảo giờ đây, nguồn vui của thầy chỉ là công việc và các em học sinh. Chúng tôi đều rất quý và thương thầy. Có lần đến lớp, vẻ mặt nghiêm trang và xúc động, thầy nói với chúng tôi: - Ở triển lãm mĩ thuật thành phố, người ta có bày một cái tranh của tôi... Thầy mỉm cười, rụt rè khẽ nói thêm: - Các em đến xem thử... 8
9. Kế hoạch bài dạy bồi dưỡng Ngữ văn 9 Năm học 2024 - 2025 Chiều hôm ấy, mấy đứa chúng tôi rủ nhau đến phòng triển lãm. Trong gian phòng chan hòa ánh sáng, bức tranh của thầy Bản treo ở một góc. So với những bức tranh to lớn trang trọng khác, bức tranh của thầy thật bé nhỏ trong một chiếc khung cũ. Bức tranh vẽ rất cẩn thận một lọ hoa cúc, mấy quả cam, những cánh hoa vàng rơi trên mặt bàn... Mọi người đi lướt qua, chẳng ai để ý đến bức tranh của thầy. Chúng tôi ngồi xuống cạnh bàn dùng để ghi cảm tưởng của người xem: chẳng thấy ý kiến nào khen ngợi hoặc nhắc đến bức tranh tĩnh vật của thầy giáo chúng tôi. Lúc ấy, chúng tôi thấy thầy Bản cũng đến, thầy đi lại trong phòng triển lãm, nhìn người xem rồi lại nhìn về bức tranh của mình, bồn chồn, hồi hộp. Rồi sau cảm thấy đứng mãi đây không tiện, thầy lại lóc cóc ra lấy xe đạp đạp đi. Càng thương thầy, chúng tôi càng giận những người xem vô cùng. Nảy ra một ý, chúng tôi bàn khẽ với nhau, rồi mở quyển sổ ghi cảm tưởng, chúng tôi thay nhau viết: “Trong phòng triển lãm này, chúng tôi rất thích bức tranh của họa sĩ Nguyễn Thừa Bản!”.“Bức tranh tĩnh vật của hoa sĩ Nguyễn Thừa Bản rất đẹp. Họa sĩ là một người có tài năng và cần cù lao động. Kính chúc họa sĩ mạnh khỏe...”.Rồi chúng tôi kí những cái tên giả dưới các ý kiến đó. Ngoài mấy đứa chúng tôi, không ai biết việc này. Vài hôm sau, thầy Bản đến lớp. Bối rối vì cảm động, thầy báo tin: - Các em ạ... Bức tranh ở triển lãm của tôi... cũng được một số người thích... Họ ghi những cảm tưởng... Ban tổ chức đưa cho tôi đọc... tôi có ghi lại... Thầy húng hắng ho, rồi nói thêm, vẻ ân hận: - Bức tranh ấy tôi vẽ chưa được vừa ý... Nếu vẽ lại, tôi sẽ sửa chữa nhiều... Thương thầy quá, chúng tôi suýt òa lên khóc. Thầy không chỉ làm cho chúng tôi yêu hội họa, thầy còn là một tấm gương về sự cần cù, lòng trong sạch, tình yêu thương trân trọng với công việc bình thường của mình. Thầy không phải là một nghệ sĩ nổi tiếng như các bạn của thầy, nhưng đối với chúng tôi, hình ảnh hiền hậu khiêm nhường của thầy đáng quý trọng biết bao. 9
10. Kế hoạch bài dạy bồi dưỡng Ngữ văn 9 Năm học 2024 - 2025 Có lẽ đến giây phút cuối của cuộc đời, thầy cũng không biết rằng chính chúng tôi - những học trò nhỏ của thầy - đã viết vào quyển vở cảm tưởng trong kì triển lãm ấy. Bây giờ, thầy Bản không còn nữa!Tối ấy, ngồi với nhau, chúng tôi nhắc nhiều chuyện và nhớ nhiều đén thầy.... Thưa thầy giáo dạy vẽ kính yêu! Viết những dòng này, chúng em muốn xin thầy tha lỗi cho chúng em, và muốn một lần nữa được thưa với thầy rằng chúng em cảm ơn thầy, mãi mãi biết ơn thầy. (Xuân Quỳnh, Thầy giáo dạy vẽ của tôi) Câu 1 (0,5 điểm) Đoạn trích trên được kể theo ngôi kể nào? Câu 2(0,5 điểm) Chỉ ra và gọi tên thành phần biệt lập được sử dụng trong câu văn sau: Có lẽ đến giây phút cuối của cuộc đời, thầy cũng không biết rằng chính chúng tôi - những học trò nhỏ của thầy - đã viết vào quyển vở cảm tưởng trong kì triển lãm ấy. Câu 3 (1,0 điểm) Đoạn trích cho em cảm nhận gì về nhân vật thầy Bản? Câu 4. (1,0 điểm) Tình cảm của những người học trò dành cho thầy Bản được thể hiện như thế nào trong đoạn trích? Câu 5 (1,0 điểm) Em rút ra được bài học nào từ đoạn trích trên? CÂU NỘI DUNG Điểm 1 Ngôi kể thứ nhất 0,5 2 Thành phần chêm xen (phụ chú): những học trò nhỏ của thầy 0,5 Nhân vật thầy Bản trong đoạn trích là một hình mẫu thầy giáo tận tụy, yêu nghề và sống hết lòng vì nghệ thuật và học trò của mình. + Thầy có tình yêu nghề và niềm đam mê hội hoạ. Dù không phải 0,25 là một họa sĩ nổi tiếng, thầy vẫn dành hết tâm huyết cho công việc 3 vẽ tranh và dạy học. Thầy dạy học sinh không chỉ là kỹ thuật vẽ mà còn truyền đạt tình yêu và niềm đam mê với nghệ thuật. + Thầy Bản rất tận tâm trong việc dạy học. Thầy tỉ mỉ chỉ bảo 0,25 học sinh từng chi tiết nhỏ từ cách tô màu, đánh bóng, đến cách gọt 10
11. Kế hoạch bài dạy bồi dưỡng Ngữ văn 9 Năm học 2024 - 2025 bút chì sao cho đẹp. Sự tận tụy và tỉ mỉ của thầy không chỉ giúp học 0,25 sinh học hỏi được nhiều mà còn thể hiện trách nhiệm của thầy đối với công việc. + Thầy rất thương yêu học trò. Thầy thường chia sẻ với học trò những câu chuyện về hội họa, mở ra cho các em thế giới nghệ thuật 0,25 phong phú và đẹp đẽ. Thầy coi học sinh là niềm vui và nguồn động lực lớn trong cuộc sống của mình. => Tóm lại, thầy Bản là một người thầy đáng kính, tận tụy với nghề và yêu thương học trò. Những phẩm chất tốt đẹp của thầy đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng học sinh, khiến các em luôn nhớ về thầy với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc. Tình cảm của những người học trò dành cho thầy Bản trong đoạn trích được thể hiện qua nhiều khía cạnh, từ sự kính trọng, yêu mến, đến lòng biết ơn và sự cảm thông sâu sắc: 0,5 ✓ Học trò rất kính trọng thầy Bản vì những cống hiến và tâm huyết mà thầy dành cho nghệ thuật và việc giảng dạy. Các em 0,5 không chỉ học kỹ thuật vẽ từ thầy mà còn cảm nhận được tình yêu nghệ thuật mà thầy truyền đạt. Sự yêu mến của học trò được thể hiện qua việc các em chú ý lắng nghe những câu chuyện về hội họa, màu sắc, và đường nét mà thầy kể, từ đó mở rộng tầm nhìn và 4 cảm nhận nghệ thuật sâu sắc hơn. ✓ Học trò cảm thấy thương xót cho thầy khi biết rằng thầy đã mất vợ con từ lâu và giờ đây chỉ còn niềm vui trong công việc và các em học sinh. Sự cô đơn và niềm đam mê bị lãng quên của thầy khiến các em càng thêm cảm thông và trân trọng thầy hơn. ✓ Học trò cũng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với thầy qua những dòng cảm nghĩ cuối cùng, mong thầy tha lỗi và cảm ơn thầy vì những gì thầy đã dạy và truyền đạt. ✓ Sau khi thầy Bản qua đời, học trò vẫn ngồi lại nhắc nhiều chuyện và nhớ về thầy với lòng kính trọng và biết ơn. Điều này 11
12. Kế hoạch bài dạy bồi dưỡng Ngữ văn 9 Năm học 2024 - 2025 cho thấy tình cảm của các em đối với thầy không chỉ là sự tôn trọng trong hiện tại mà còn là sự trân trọng và nhớ mãi về sau. =>Qua những biểu hiện này, tình cảm của học trò dành cho thầy Bản được khắc họa rõ nét, sâu sắc và đầy cảm xúc, thể hiện sự kính trọng, yêu mến, biết ơn và cảm thông chân thành đối với một người thầy tận tụy và khiêm nhường. Những bài học có thể rút ra từ câu chuyện: 1,0 - Câu chuyện giúp ta nhận ra dù làm bất cứ công việc gì chúng ta cũng điểm phải tâm huyết và tận tuỵ với công việc của mình - Câu chuyện nhắc nhở chúng ta rằng sự cống hiến thầm lặng và lòng đam mê chân chính sẽ luôn có giá trị, dù không phải lúc nào cũng 5 được công nhận ngay lập tức. - Những lời khen, lời động viên có thể khiến cuộc sống của con người trở nên tốt đẹp hơn - Tình thầy trò là một tình cảm đẹp. Chúng ta cần kính trọng và biết ơn thầy cô giáo của mình. Đề 8. Đọc đoạn trích sau và thực hiện yêu cầu bên dưới: Năm 2010, khi mới về dạy học ở Trường tiểu học Võ Thị Sáu, tận mắt chứng kiến sự thiếu ăn, thiếu mặc của học sinh (HS) tiểu học ở vùng này, cô Huỳnh Thị Thùy Dung (33 tuổi) bắt đầu đi xin các nhà hảo tâm. Gặp gì cô xin nấy, từ tấm áo, tập vở cho đến các loại nhu yếu phẩm cho học trò. Đa số các em là con đồng bào Dao, Tày, suốt ngày lên rẫy, không mấy quan tâm đến con em. Vì vậy, các em không chỉ thiếu sách vở, quần áo mà còn thiếu cả cơm ăn. Cô Dung tiến thêm một bước: nấu ăn miễn phí cho lũ trẻ. Cô Dung bắt đầu nấu buổi trưa cho những HS có nhà ở xa. “Ban đầu chỉ nấu đồ ăn thôi, còn cơm thì tụi nhỏ tự mang theo. Nhưng nhìn mỗi đứa mỗi gói cơm mang theo khác nhau thấy tội quá. Nhiều bé mang cơm trắng, nhiều bé thì cơm không có màu trắng, thậm chí nhiều bé không có cơm để mang theo”, cô Dung nhớ lại. Bước tiếp theo, cô Dung gõ cửa các nhà tài trợ để có thể mỗi tuần nuôi cơm miễn phí vài ba bữa. Ước nguyện của cô đã được đền đáp. Các nhà hảo tâm đã giúp cô trò mỗi tuần 3 bữa ăn miễn phí. Nhưng đến lúc đó lại xuất hiện một nỗi khổ khác: nhà bếp quá tạm bợ, nhiều em phải ngồi bệt xuống nền đất để ăn. Trông cảnh ấy, rất khó cầm lòng. Thế rồi, cô Dung lại “thêm việc” cho mình: xin nhà hảo tâm để xây cho các cháu một nhà ăn thật đàng hoàng, sạch sẽ. (Trích Nuôi cơm miễn phí cho học sinh, Thanh Quân, Báo Thanh niên, số 86, Thứ bảy 27.3.2021) 12
13. Kế hoạch bài dạy bồi dưỡng Ngữ văn 9 Năm học 2024 - 2025 Câu 1 (0,5 điểm). Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích trên. Câu 2 (0,5 điểm). Nội dung chính của đoạn trích trên là gì? Câu 3 (1,0 điểm). Nêu hiệu quả của biện pháp tu từ liệt kê được sử dụng trong câu văn: “Vì vậy, các em không chỉ thiếu sách vở, quần áo mà còn thiếu cả cơm ăn”. Câu 4 (1,0 điểm). Qua đoạn trích trên, tác giả gửi gắm những thông điệp nào? PHẦN CÂU NỘI DUNG ĐIỂM I 1 Phương thức biểu đạt chính: Tự sự 0,5 điểm 2 Nội dung chính của đoạn trích trên: Việc nấu ăn miễn phí 0,5 cho lũ trẻ của cô Huỳnh Thị Thùy Dung điểm 3 Nhấn mạnh sự thiếu thốn của các em học sinh ở Trường 1,0 tiểu học Võ Thị Sáu. điểm 4 Tác giả gửi gắm những thông điệp: 1,0 - Xã hội còn rất nhiều những mảnh đời bất hạnh cần sự chia điểm sẻ từ chúng ta. - Hãy cho đi để rồi nhận lại. - Giúp đỡ những mảnh đời bất hạnh hơn mình. 2. Biết ơn Đề 1. Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi: “Một thanh niên nhìn thấy người thầy thời tiểu học của mình tại một đám cưới. Anh ta đến chào người thầy với tất cả sự kính trọng: - Thầy có nhớ em không ạ? Thầy giáo nói: - Thầy không nhớ lắm, hãy nói về em xem nào. Người học trò nói: - Em đã học lớp 3 của thầy hồi đó, em đã ăn cắp chiếc đồng hồ của một bạn trong lớp. Chắc là thầy nhớ chuyện đó chứ ạ! Một bạn trong lớp có một chiếc đồng hồ rất đẹp, em thích nó đến không cưỡng lại được vì vậy em đã lấy trộm nó. Bạn ấy khóc và nói với thầy có ai đó đã lấy cắp đồng hồ của bạn ấy. Thầy bảo cả lớp đứng cho thầy soát túi. Em nhận ra rằng hành động của mình sẽ bị phơi bày ra trước mắt tất cả các bạn học sinh và giáo viên. Em sẽ bị gọi là thằng ăn cắp, một kẻ nói dối và hạnh kiểm của em sẽ bị hoen ố mãi mãi. Thầy đã bắt chúng em đứng quay mặt vào tường và nhắm mắt lại. Thầy soát từng chiếc túi, và khi lấy chiếc đồng hồ từ túi của em, thầy tiếp tục sắp đến túi của bạn cuối cùng. Xong xuôi, thầy kêu chúng em mở mắt ra và thầy ngồi xuống ghế. Em sợ thầy sẽ nêu tên em ra trước các bạn. Nhưng không, thầy đưa cái đồng hồ cho cả lớp thấy và trả lại cho bạn ấy. Thầy không bao giờ nêu tên người ăn cắp chiếc đồng hồ. Thầy không nói với em một lời và không bao giờ đề cập chuyện đó với bất cứ ai. Suốt những năm tiểu học, không một giáo viên hay học sinh nào nói với em về chuyện ăn cắp đồng hồ. Em nghĩ Thầy đã "cứu vớt" cho nhân phẩm của em ngày đó. Thầy không nhớ em sao? Sao thầy lại không nhớ em được, thưa thầy? Em chắc là thầy phải nhớ câu chuyện em đã ăn cắp chiếc đồng hồ và thầy không muốn làm em xấu hổ. Đó là một câu chuyện không thể nào quên... Người thầy đáp: 13
14. Kế hoạch bài dạy bồi dưỡng Ngữ văn 9 Năm học 2024 - 2025 - Thầy không thể nào nhớ được ai đã lấy cắp chiếc đồng hồ ngày đó, bởi vì khi thầy soát túi tất cả các em, thầy cũng nhắm mắt mà.” (Theo “Hạt giống tâm hồn”) Câu 1. (0,5 điểm): Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? Có những nhân vật nào? Câu 2( 0,5) Khi nhìn thấy người thầy thời tiểu học của mình tại một đám cưới anh thanh niên đã làm gì? Câu 3. (0,5 điểm): Nêu ý hiểu của em về nội dung đoạn văn sau: “Thầy đưa cái đồng hồ cho cả lớp thấy và trả lại cho bạn ấy. Thầy không bao giờ nêu tên người ăn cắp chiếc đồng hồ. Thầy không nói với em một lời và không bao giờ đề cập chuyện đó với bất cứ ai. Suốt những năm tiểu học, không một giáo viên hay học sinh nào nói với em về chuyện ăn cắp đồng hồ. Em nghĩ Thầy đã "cứu vớt" cho nhân phẩm của em ngày đó... Đó là một câu chuyện không thể nào quên...” Câu 4. (1.0 điểm): Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ liệt kê được sử dụng trong câu văn sau: “Em sẽ bị gọi là thằng ăn cắp, một kẻ nói dối và hạnh kiểm của em sẽ bị hoen ố mãi mãi.” Câu 5. (1,5 điểm): Nêu những thông điệp mà tác giả gửi tới bạn đọc qua văn bản trên? Câu Yêu cầu cần đạt Điểm 1 Ngôi kể thứ 3 0,5 Các nhân vật: anh thanh niên (học trò) và người thầy giáo 2 Khi nhìn thấy người thầy thời tiểu học của mình tại một đám cưới anh 0,5 thanh niên đã đến chào người thầy với tất cả sự kính trọng. 3 - Tính cách của người thầy thể hiện qua thái độ và cách ứng xử trước lỗi lầm 0,5 của người học trò - Người học trò mãi mãi không quên cách hành xử nhân văn của thầy giáo, chính điều đó đã giúp cậu thức tỉnh lỗi lầm của mình. 4 - Nghệ thuật: +Liệt kê : thằng ăn cắp, một kẻ nói dối và hạnh kiểm của em sẽ bị hoen ố 0,25 mãi mãi - Tác dụng: + Tạo nhịp điệu, làm cho cách diễn đạt trở nên sinh động, cụ thể, gợi hình, 0,25 gợi cảm, gây ấn tượng mạnh mẽ với người đọc, người nghe. + Diễn tả một cách đầy đủ, cụ thể, chi tiết những hậu quả nghiêm trọng nếu lỗi lầm của cậu học trò bị phát giác, cậu sẽ trở thành người xấu trong mắt 0,25 của thầy cô và bạn bè. + Thể hiện thái độ trân trọng và đề cao của tác giả đối với tấm lòng bao dung, độ lượng của thầy giáo. 0,25 5 * Thông điệp: + Cần nhận thức được lòng bao dung là phẩm chất cao đẹp, cần có ở mỗi 0,25 con người. + Biết trân trọng, ngợi ca những người có lòng bao dung; phê phán những 0,25 người hay chỉ trích, chê bai, xúc phạm người khác khi họ mắc lỗi 14
15. Kế hoạch bài dạy bồi dưỡng Ngữ văn 9 Năm học 2024 - 2025 + Nên ứng xử tế nhị, nhẹ nhàng trước lỗi lầm của người khác thay vì quở 0,25 mắng, trách phạt, vạch tội; tạo cho họ một cơ hội sửa sai. + Phải không ngừng tự rèn luyện, phấn đấu bồi đắp cho mình có lòng bao 0,25 dung, độ lượng để hoàn thiện nhân cách bản thân; học cách tha thứ cho lỗi lầm của người khác... + Biết sửa sai khi mắc lỗi và được người khác cho cơ hội sửa sai 0,25 * Lưu ý: Học sinh có thể có nêu những thông điệp khác nhau, nếu hợp lí giáo viên vẫn cho điểm tối đa. Chủ đề: Tình bạn Đề 1 : Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi: ÁO TẾT Con bé Em cười tủm tỉm khi nghĩ tới cái áo đầm màu hồng mà má nó mới mua cho: - Tết này, mình mà mặc cái áo đó đi chơi, đẹp như tiên cho mà coi. Nó nghĩ và nó muốn chia sẻ với con Bích, bạn nó. Con Bích ở trong hẻm, nhà nó nghèo, má nó đi bán bắp nướng ngoài đầu hẻm, con bé Em thích con Bích vì nó hiền, với lại ngồi kế nhau từ lớp một tới lớp năm, làm sao mà không thân cho được. Hôm hai mươi sáu, học buổi cuối năm, hai đứa nôn Tết quá trời nên tính trước, nếu mùng một con bé Em đi về ngoại thì mùng hai hai đứa đi tới nhà cô giáo. Bây giờ con bé Em tính trong đầu, tới bữa đó chắc nhiều bạn nữa, cho nên nó sẽ mặc cái áo đầm mới thắt nơ, bâu viền kim tuyến cho tụi bạn lé con mắt luôn. Con Bích đang ngồi nướng bắp thế cho má nó đi xách cặn cho heo. Bé Em muốn khoe liền nhưng bày đặt nói gièm: - Còn mấy ngày nữa Tết rồi hen, mầy có đồ mới chưa? - Có, má tao đưa vải cho cô Ba thợ cắt rồi, má tao nói gần Tết đồ nhiều, dồn đống, chắc tới hai mươi tám mới lấy được. - Vậy mầy được mấy bộ? - Có một bộ hà. Con bé Em trợn mắt: - Ít quá vậy? - Con Út Mót với Con Út Hết được hai bộ. Tao lớn rồi, nhường cho tụi nó. - Vậy à? Bé Em mất hứng hẳn, nó lựng khựng nửa muốn khoe, nửa muốn không. Nhưng rõ ràng là con Bích không quên nó: - Còn mầy? - Bốn bộ. Má tao mua cho đủ mặc từ mùng một tới mùng bốn, bữa nào cũng mặc đồ mới hết trơn. Trong đó có bộ đầm hồng nổi lắm, hết sẩy luôn. - Mầy sướng rồi. Con Bích nói xong vẫn cười nhưng mắt nó xịu xuống, buồn hẳn. Nhà nó nghèo, sao bì được với nhà con bé Em. Hồi nhỏ nó chuyên mặc áo con trai của anh hai nó để lại. Áo nó thì chuyền cho mấy đứa em, tới con Út Hết là đồ đã cũ mèm, mỏng tang, kéo nhẹ cũng rách. Được cái mấy chị em nó biết thân, lo học chớ không so đo chuyện cũ mới. Má nó nói hoài: "Nhà mình nghèo quá hà, ráng vài năm nữa, khá 15
16. Kế hoạch bài dạy bồi dưỡng Ngữ văn 9 Năm học 2024 - 2025 giả rồi má sắm cho". Con bé Em nhìn con Bích lom lom rồi cúi xuống, trở trở trái bắp nướng: - Bộ đồ mầy may chắc đẹp lắm, bữa mùng hai mầy mặc bộ đó đi nhà cô hen? Rồi tới mùng một, mùng hai, bé Em lại rủ con Bích đi chơi. Hai đứa mặc đồ hơi giống nhau, chỉ khác là con Bích mặc áo trắng bâu sen, con bé Em thì mặc áo thun có in hình mèo bự. Cô giáo tụi nó khen: - Coi hai đứa lớn hết trơn rồi, cao nhòng. Hai đứa cười. Lúc đó con bé Em nghĩ thầm, mình mà mặc bộ đầm hồng, thế nào cũng mất vui. Bạn bè phải vậy chớ. Đứa mặc áo đẹp, đứa mặc áo xấu coi gì được, vậy sao coi là bạn thân. Nhưng Bích lại nghĩ khác, bé Em thương bạn như vậy, tốt như vậy, có mặc áo gì Bích vẫn quý bé em. Thiệt đó. (Áo Tết, Nguyễn Ngọc Tư, in trong Bánh trái mùa xưa, Nxb Văn học) Câu 1 (0,5 điểm) Câu chuyện trên chủ yếu được kể từ điểm nhìn của nhân vật nào? Câu 2 (0,5 điểm) Việc bé Em quyết định không mặc bộ đầm hồng mà mặc bộ đồ hơi giống bạn của mình khi cùng bạn đi thăm cô giáo cho thấy bé Em là một cô bé như thế nào? Câu 3. (1 điểm) Tìm lời dẫn trực tiếp trong những câu văn sau và cho biết dấu hiệu giúp em nhận ra đó là lời dẫn trực tiếp? Áo nó thì chuyền cho mấy đứa em, tới con Út Hết là đồ đã cũ mèm, mỏng tang, kéo nhẹ cũng rách. Được cái mấy chị em nó biết thân, lo học chớ không so đo chuyện cũ mới. Má nó nói hoài: "Nhà mình nghèo quá hà, ráng vài năm nữa, khá giả rồi má sắm cho". Câu 4 (1 điểm) Em rút ra được bài học gì về tình bạn sau khi đọc truyện ngắn trên? Câu 5 (1,0 điểm) Từ truyện ngắn trên và liên hệ với thực tế, em hãy nêu suy nghĩ của mình về về ý nghĩa của sự đồng cảm đối với những người đang gặp khó khăn(Viết khoảng 5 – 7 dòng) Câu Yêu cầu cần đạt Điểm 1 Câu chuyện trên chủ yếu được kể từ điểm nhìn của nhân vật bé EM 0,5 2 Việc bé Em quyết định không mặc bộ đầm hồng mà mặc bộ đồ hơi 0.5 giống bạn của mình khi cùng bạn đi thăm cô giáo cho thấy bé Em là một cô bé tinh tế, khiêm tốn và rất trân trọng tình bạn 3 - Lời dẫn trực tiếp: "Nhà mình nghèo quá hà, ráng vài năm nữa, 0.25 khá giả rồi má sắm cho". - Dấu hiệu: + Người kể dẫn nguyên văn câu nói của mẹ bé Bích 0.25 + Câu nói được đặt trong ngoặc kép 4 Những bài học về tình bạn có thể rút ra từ đoạn trích: 1,0 + Chúng ta cần hiểu được rằng Tình bạn chân chính không phụ thuộc vào sự giàu nghèo hay vật chất mà dựa trên sự thấu hiểu và quý trọng lẫn nhau. + Đã là bạn bè thì phải đồng cảm và chia sẻ với nhau, hi sinh và nhường nhịn cho nhau 16
17. Kế hoạch bài dạy bồi dưỡng Ngữ văn 9 Năm học 2024 - 2025 + Cần biết trân trọng tình bạn vì nó có ý nghĩa rất lớn đối với cuộc đời của mỗi con người. 5 Từ truyện ngắn trên và liên hệ với thực tế, ta nhận ra sự đồng cảm có ý nghĩa rất lớn nhất là với những người đang gặp hoàn cảnh 0,25 khó khăn. + Sự đồng cảm mang lại sự an ủi và động viên cho những người đang gặp khó khăn. Khi chúng ta đồng cảm và chia sẻ cảm xúc 0,5 với họ, họ sẽ cảm thấy được lắng nghe, hiểu và không còn cảm giác cô đơn trong hoàn cảnh của mình. Điều này có thể giúp họ cảm thấy mạnh mẽ và kiên cường hơn để đối mặt với thử thách. 0,25 + Đồng cảm giúp tạo ra sự kết nối sâu sắc giữa con người với con người. Khi chúng ta thấu hiểu và chia sẻ với những khó khăn của người khác, mối quan hệ giữa chúng ta và họ trở nên chân thật và 0,25 bền chặt hơn. Điều này không chỉ giúp người đang gặp khó khăn mà còn làm cho xã hội trở nên đoàn kết và gắn bó hơn. + Khi người khác thể hiện sự đồng cảm, những người gặp khó khăn cảm thấy mình được tôn trọng và quan tâm, giúp họ giữ vững lòng tự trọng và cảm thấy giá trị bản thân. Điều này rất quan trọng để họ không bị cảm giác thất bại và tự ti chi phối. Đề 2. Đọc đoạn trích sau và thực hiện yêu cầu bên dưới: Trước cổng trường, một cậu bé nạo ống khói đang đứng, tay tựa vào tường, đầu gục vào tay. Người cậu đen ngòm những bồ hóng và cậu khóc nức nở. Có hai, ba nữ sinh đi qua. Họ lại gần hỏi tại sao cậu khóc như vậy. Nhưng cậu bé nạo ống khói không trả lời và cứ khóc mãi. Các bạn nữ sinh lại hỏi ; – Kìa nói đi, bạn làm sao vậy ? Tại sao lại khóc ? Cậu bé bỏ tay xuống, để lộ khuôn mặt trông rất hiền hậu. Cậu bé kể lại việc cậu vừa đi nạo ống khói kiếm được ba hào nhưng chẳng may vô ý bỏ tiền vào cái túi quần bị thủng nên rơi mất. Bây giờ cậu không dám về nhà vì sợ chủ đánh. Nói rồi cậu càng khóc thảm thiết hơn, đầu gục vào cánh tay như một kẻ tuyệt vọng. Một nữ sinh đội cái mũ có cắm chiếc lông chim xanh lấy hai đồng xu trong túi ra và nói : – Mình chỉ có hai xu, nhưng chúng ta góp nhau lại. Một bạn khác cũng nói : “Mình cũng có hai xu đây. Thế nào tất cả chúng ta cũng kiếm đủ ba hào !”. Một vài cô nữ sinh mang tiền đi mua vở và mua hoa liền vội vàng đem tiền đến . Số tiền ba hào đã đủ nhưng xu vẫn tiếp tục đổ ra như mưa. Những em bé không có tiền cũng đem cho những chùm hoa nhỏ, gọi là cũng góp phần mình. Bác gác cổng chạy tới, nói to : “Bà Hiệu trưởng đến”. Tức thì các học sinh bỏ chạy tứ tung như một đàn chim sẻ. Cậu bé nạo ống khói còn lại một mình trên đường phố lau nước mắt. Không những hai tay cậu đầy cả xu mà trong túi áo và cả mũ của cậu có không biết bao nhiêu là chùm hoa nho nhỏ. ( Theo A-mi-xi , Cậu bé nạo ống khói) Câu 1. ( 0,5 điểm) Đoạn trích trên được kể theo ngôi kể thứ mấy ? Ai là nhân vật chính ?. Câu 2. ( 0,5 điểm) Hoàn cảnh của cậu bé nạo ống như thế nào ? Hoàn cảnh ấy, khiến em liên tưởng đến nhân vật nào mà em đã học ? Câu 3. ( 0,75 điểm ) Nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu văn sau: " Số tiền ba hào đã đủ nhưng xu vẫn tiếp tục đổ ra như mưa " 17
18. Kế hoạch bài dạy bồi dưỡng Ngữ văn 9 Năm học 2024 - 2025 Câu 4. ( 0,75 điểm) Thái độ, hành động của những người xung quanh đối với cậu bé như thế nào ? Câu 5. (1,5 điểm) Em tâm đắc nhất với thông điệp nào, từ tinh thần của đoạn trích trên ? Vì sao ? Phần I NỘI DUNG Điểm Câu 1 1. Ngôi kể : thứ 3 0, 5 Câu 2 2. - Hoàn cảnh sống: khó khăn, đáng thương. cậu bé người đen ngòm vì 0,5 vừa làm việc xong được 3 hào nhưng chẳng may rơi mất vì em vô ý bỏ tiền vào cái túi áo thủng. Cậu bé không dám về nhà vì sợ bị chủ đánh. - Hoàn cảnh của cậu bé nạo ống khói khiến em liên tưởng đến nhân vật Cô bé bán diêm mà em đã học. - BPTT được sử dụng trong câu văn trên là So sánh : xu vẫn tiếp tục đổ 0,25 Câu 3 ra như mưa - Tác dụng của BPTT đó là : + Làm cho cách diến đạt sinh động, gợi hình, gợi cảm, hấp dẫn, nổi bật 0,5đ sự việc, gây ấn tượng với người đọc người nghe + Diễn tả một cách hình ảnh, ấn tượng rất nhiều tiền xu cậu bé nhận được từ mọi người. Qua đó làm nổi bật tình yêu thương, sự sẻ chia, giúp đỡ của mọi người đối với cậu bé nghèo khổ + Tác giả thể hiện sự đồng cảm, yêu thương, thấu hiểu với cậu bé; đồng thời ngợi ca những nghĩa cử cao đẹp biết sống nhân ái sẻ chia..; cho thấy tâm hồn tinh tế, trí tưởng tượng phong phú của nhà văn ( HS chỉ làm được ý đầu và ý cuối được 0,25đ; còn ý 2 được 0,25đ _ Câu 4 - Thái độ, hành động của những người xung quanh đối với nhân vật: Cậu 0,75 bé nạo ống khói nhận được là sự đồng cảm, yêu thương, chia sẻ của nhiều bạn học sinh. Hai tay cậu đầy đồng xu và cậu còn nhận được những chùm hoa nho nhỏ. HS có thể chọn một thông điệp tâm đắc nhất hợp lí như : Câu 5 - Hãy yêu thương, sẻ chia và giúp đỡ mọi người xung quanh nhất là những 0,25 người gặp khó khăn, hoạn nạn... ( Hay : hãy sãn sàng " cho" đi, chia sẻ, yêu thương, giúp đỡ mọi người...) 0,75 - Bởi vì : ( HS chọn 3/4 ý sau mỗi ý 0,25đ ) + Trong cuộc sống, không phải ai cũng có được hạnh phúc, may mắn, có cuộc sống đủ đầy cả về vật chất lẫn tinh thần, còn nhiều người gặp khổ đau, bất hạnh, rất cần được yêu thương, sẻ chia, giúp đỡ.. + Những người gặp khó khăn ấy, khi được mọi người giúp đỡ sẽ giúp họ xoa dịu nỗi đau, vơi bớt những khó khăn, tiếp thêm cho họ niềm tin yêu vào cuộc sống, tiếp thêm cho họ nghị lực để vươn lên trong cuộc sống.. + Biêt yêu thương, sẻ chia giúp đỡ người khác, bản thân ta sẽ luôn thanh thản, hạnh phúc, sung sướng + Đây chính truyền thống đạo lí tốt đẹp của dân tộc, cần giữ gìn và phát huy.... ( HS có thể chọn ý khác phù hợp ) 18