Vận dụng phương pháp dạy học tình huống nhằm nâng cao hứng thú học tập môn Giáo dục quốc phòng và an ninh - Trần Thiện Tánh

Nội dung text: Vận dụng phương pháp dạy học tình huống nhằm nâng cao hứng thú học tập môn Giáo dục quốc phòng và an ninh - Trần Thiện Tánh

1. SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ CẦN THƠ TRƯỜNG THPT TRẦN ĐẠI NGHĨA ******* SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Đề tài: VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÌNH HUỐNG NHẰM GÓP PHẦN NÂNG CAO HỨNG THÚ HỌC TẬP MÔN GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH GV thực hiện: Trần Thiện Tánh Môn: Giáo dục Quốc phòng và An ninh Tổ: THỂ DỤC-GDQP THPT TRAN DAI NGHIA Năm học 2021-2022
2. A. MỞ ĐẦU I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: - Ngày 28 tháng 12 năm 1961 Hội đồng chính phủ (nay là chính phủ) ban hành nghị định 219/CP về việc huấn luyện quân sự cho quân nhân dự bị và dân quân tự vệ, trong đó có quy định về huấn luyện quân sự học sinh, sinh viên. Đến nay hơn nữa thế kỷ Giáo dục Quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên. Trải qua nhiều nghị quyết, nghị định đến năm 2007 Quyết định 79 năm 2007 của Bộ Giáo Dục Và Đào Tạo về Bộ môn Giáo dục Quốc Phòng - An Ninh (GDQP.AN) là môn học chính khóa cung cấp các kiến thức về khoa học xã hội nhân văn, khoa học tự nhiên, khoa học kĩ thuật quân sự ở trường phổ thông trung học và có vai trò hết sức quan trọng trong việc giáo dục học sinh (HS) lịch sử, truyền thống đánh giặc giữ nước quý báu của cha ông, của dân tộc Việt Nam, một số kĩ chiến thuật quân sự. Từ đó tạo nên động lực nguồn cảm hứng tinh thần yêu nước, lối sống đạo đức và tinh thần luôn sẵn sàng tham gia xây dựng bảo vệ Tổ Quốc. Hiện nay Bộ môn Quốc phòng và an ninh được Đảng, Nhà nước quan tâm đầu tư về nội dung, vật chất trang bị đầy đủ cho các trường trên cả nước, đặc biệt quan tâm đào tạo chất lượng đội ngũ giáo viên Quốc phòng . - Chiến tranh đã qua, đi cùng với đó là sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế- xã hội, khoa học kĩ thuật cuối thế kỉ XX và đầu thế kỉ XXI đòi hỏi con người phải có một số phẩm chất và năng lực, kỹ năng tốt để làm việc thực tiễn và giải quyết những vấn đề nhu cầu cuộc sống, khả năng làm việc, hợp tác, cũng như vấn đề thích ứng tốt với cuộc sống.... những yêu cầu trên đặt ra cho nghành giáo dục phải đổi mới toàn diện về nội dung và phương pháp để đáp ứng thật tốt nhu cầu của xã hội, của cá nhân, đặc biệt học sinh thế hệ tương lai của đất nước. - Bộ môn quốc phòng hiện nay không riêng gì ở trường THPT Trần Đại Nghĩa mà trên cả nước được trang bị gần như đầy đủ dụng cụ, thiết bị .. phục vụ giảng dạy mang tính trực quan sinh động hướng học sinh đến gần thực tiễn, THPTcó thể áp dụng vàoTRAN việc học kiểm tra đánh giáDAI. NGHIA - Trong quá trình giảng dạy và trao đổi với học sinh, tôi phát hiện ra vấn đề là học sinh không hứng thú, thiết tha với việc học môn GDQP.AN ở nội dung 1
3. phần lý thuyết, bởi vì đa số các em cho rằng môn GDQP.AN là môn phụ không thi tốt nghiệp, phần lý thuyết khô khan khó hiểu nên giành ít thời gian đầu tư môn học này. Chính vì vậy, tôi luôn luôn mong muốn và suy nghĩ làm thế nào để tạo hứng thú, say mê cho học sinh khi học môn GDQP.AN để các em nắm được những phần kiến thức kỹ năng quan trọng, truyền cảm hứng tinh thần yêu nước của thế hệ đi trước cho thế hệ đi sau tiếp nối các giá trị truyền thống, sự đóng góp của quá trình lịch sử dân tộc Việt Nam từ xưa đến nay và đặc biệt thế hệ các em học sinh ngày nay khi học xong nội dung GDQP.AN cấp trung học phổ thông biết mình phải làm gì đóng góp cho tổ quốc trong tương lai ngày càng phát triển thịnh vượng vững mạnh cũng để áp dụng cho học tập môn GDQP.AN cũng như trong cuộc sống những lúc cần thiết nhất. - Theo tôi nghĩ, muốn tạo được sự yêu thích, say mê khi học môn GDQP.AN thì phải đổi mới phương pháp (PP) giảng dạy và lựa chọn một số PP phù hợp với từng bài, từng nội dung, có vậy môn GDQP.AN mới có được vị trí trong lòng học sinh. Từ đó, các em sẽ trở nên yêu thích môn học, say mê nghiên cứu, phấn khởi tìm tòi đào sâu suy nghĩ, đầu tư thời gian học nhiều hơn để hoàn thành tốt công tác dạy và học môn GDQP.AN - Trong xu thế đổi mới nền giáo dục nước nhà trong Nghị quyết số 29- NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo do Bộ Giáo dục xây dựng đóng vai trò đòn bẩy cho giáo dục THPT đang dần có những chuyển biến tích cực nhằm đạt mục tiêu chung của nền giáo dục hiện đại. Cùng với đó, Giáo dục quốc phòng và an ninh cũng là một trong những môn học có nhiều sự đổi mới do tính thực tiễn cao nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS. Trong các phương pháp đó, bản thân tôi rất tâm đắc và đã vận dụng thành công phương pháp dạy học tình huống vào quá trình dạy học, mang lại hiệu quả thiết thực. - Môn học Giáo dục quốc phòng an ninh ngoài việc giúp học sinh tìm hiểu THPTcác nội dung cơ bTRANản về các nội dung thực hành DAI bên cạnh đó còn NGHIA nhiều nội dung lý thuyết rất quan trong để các em hiểu được ý nghĩa của môi trường, pháp luật về 2
4. bảo vệ môi trường, (đất, nước, không khí ), vấn đề biến đổi khí hậu, an ninh lương thực, thiên tai, dịch bệnh, di cư tự do - Trên thực tế không chỉ Việt Nam mà cả thế giới đang trực tiếp gánh chịu những thảm họa lớn về môi trường sống, đặc biệt trong Đại dịch covid 19 đã làm đảo lộn tất cả các các lĩnh vực trong đời sống xã hội trong đó có sức khỏe và tính mạng của con người. - Với những ưu thế lớn của phương pháp dạy nêu vấn đề, tạo tình huống có vấn đề: Gắn lý thuyết với thực hành, tư duy - hành động, nhà trường và xã hội; Kích thích động cơ, hứng thú học tập của người học; Phát huy tính tự lực, tính trách nhiệm; Phát triển khả năng sáng tạo; Rèn luyện năng lực giải quyết những vấn đề phức hợp; Rèn luyện tính bền bỉ, kiên nhẫn, năng lực cộng tác làm việc, phát triển năng lực đánh giá. Do đó tôi quyết định chọn đề tài “VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÌNH HUỐNG NHẰM GÓP PHẦN NÂNG CAO HỨNG THÚ HỌC TẬP MÔN GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH” Để làm báo cáo chuyên đề cho năm sau, nhằm trao đổi kinh nghiệm lẫn nhau trong giảng dạy, cũng như phục vụ quá trình giảng dạy được tốt hơn. II. PHẠM VI VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Học sinh lớp 11 trường THPT Trần Đại Nghĩa năm học 2021-2022 III. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU - Phương pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu các tài liệu tham khảo từ sách, báo, trên các trang wed. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Quan sát, nghiên cứu, đàm thoại. THPT TRAN DAI NGHIA 3
5. B. NỘI DUNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN: 1. Phương pháp là gì? Thuật ngữ “phương pháp” bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp (Method) có nghĩa: là con đường, cách thức, biện pháp để đạt mục đích. Nhiều nhà khoa học đều đã bàn về phương pháp và đều nhấn mạnh vai trò quan trọng của phương pháp. Nhìn chung các nhà khoa học đều cho rằng: PP là cách thức, là con đường, là phương tiện để đạt được mục đích. 2. Phương pháp dạy học là gì? Phương pháp dạy học (PPDH) được xem xét với tích cách là một khoa học, là khoa học sư phạm, khoa học về giảng dạy và truyền đạt tri thức cho người học. PPDH là một trong những yếu tố quan trọng nhất của quá trình dạy học. Có rất nhiều định nghĩa khác nhau về PPDH. Trong “Phát huy tính tích cực của học sinh như thế nào”, I.F. Khramôp nêu “PPDH là cách thức tương tác giữa thầy và trò nhằm giải quyết các nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo dục và phát triển trong quá trình dạy học”. Theo I.Ia Lecne, PPDH là “một hệ thống những hành động có mục đích của giáo viên nhằm tổ chức hoạt động nhận thức, thực hành của học sinh, đảm bảo cho các em lĩnh hội nội dung học vấn”. Theo I.P Dverep, PPDH là “cách thức hoạt động tương hỗ giữa thầy và trò nhằm đạt được mục đích dạy học. Hoạt động này được thể hiện trong việc sử dụng các nguồn nhận thức, các thủ thuật lôgic, các hoạt động độc lập của học sinh và cách thức điều khiển quá trình nhận thức của giáo viên”. Theo Nguyễn Ngọc Quang: “PPDH là cách thức làm việc của thầy và trò trong sự phối hợp thống nhất dưới sự chỉ đạo của thầy, nhằm làm cho trò tự giác, tích cực, tự lực đạt tới mục đích dạy học”. Theo Nguyễn Sinh Huy: PPDH là tổ hợp những thao tác tự giác liên tiếp được sắp xếp theo một trình tự hợp lý, hợp quy luật khách quan mà chủ thể tác động lên đối tượng, nhằm tìm hiểu và cải biến nó. THPTTừ việc phân TRAN tích các quan niệm về PPDHDAI trên thế gi ớNGHIAi cũng như ở Việt Nam, chúng tôi cho rằng: PPDH là cách thức tác động của GV trong quá trình dạy học nhằm vào người học và quá trình học tập để gây ảnh hưởng thuận lợi 4
6. cho việc học. Trong sự tác động ấy, GV là người tổ chức, hướng dẫn, HS là người chủ động, tích cực, tự giác học tập, việc thực hiện theo những nguyên tắc đã định nhằm làm tốt nhiệm vụ dạy và học 3. Phương pháp dạy học tình huống. Dạy học theo tình huống là một quan điểm dạy học, trong đó việc dạy học được tổ chức theo những chủ đề phức hợp gắn với các tình huống thực của cuộc sống và nghề nghiệp. Quá trình học tập được tổ chức trong một môi trường học tập tạo điều kiện kiến tạo tri thức theo cá nhân và trong mối quan hệ xã hội của việc học tập. Là tư tưởng dạy học quan niệm rằng khi dạy học người thầy đứng trước những hoàn cảnh, điều kiện dạy học rất cụ thể. Thầy giáo phải luôn hiểu được nhu cầu, nguyện vọng, hứng thú, năng lực của người học, đồng thời phải nắm được hoàn cảnh, điều kiện, môi trường khi quá trình dạy học đang diễn ra. Trên cơ sở đó quyết định dạy cái gì, dạy như thế nào, sử dụng phương tiện và hình thức gì?... để tạo ra những hoạt động phong phú, hấp dẫn, nhằm khơi dậy hứng thú, lòng ham học tập, tìm tòi, kích thích tư duy sáng tạo của học sinh. Vậy bản chất của dạy học tình huống là dạy học gắn liền với thực tiễn, dạy học trong những hoàn cảnh, điều kiện cụ thể và luôn biến động. Nhằm nâng cao tính thực tiễn của môn học - Nâng cao tính chủ động sáng tạo và sự hứng thú của học viên trong quá trình học - Nâng cao kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng phân tích, giải quyết vấn đề,khả năng trình bày, bảo vệ và phản biện trước ý kiến đám đông. Trong dạy học môn GDQP.AN ở trường phổ thông, việc kết hợp chặt chẽ giữa nội dung bài học và những tình huống thực tiễn sinh động là một trong những điều quan trọng nhất để thực hiện nhiệm vụ giáo dục ý thức học tập cho THPThọc sinh. TRAN DAI NGHIA 5
7. II. CƠ SỞ THỰC TIỄN 1. Vài nét về trường THPT Trần Đại Nghĩa Trường THPT Trần Đại Nghĩa tọa lạc trên đường A3, khu dân cư Hưng Phú 1, phường Hưng Phú, quận Cái Răng, thành phố Cần Thơ. Trong năm học 2021 – 2022 nhà trường có 76 Cán bộ, giáo viên, nhân viên vói 33 lớp học, đa số cán bộ giáo viên trẻ nhiệt tình và năng động. 2. Thực trạng dạy môn GDQP.AN ở Trường THPT Trần Đại Nghĩa Trong những năm gần đây nghành giáo dục đầu tư mạnh mẽ về cơ sở vật chất trường lớp cũng như vật chất, dụng cụ học tập giảng dạy cho bộ môn GDQPAN: mô hình, tranh ảnh, video, âm thanh Giáo viên bộ môn GDQP.AN đều là người nhiệt tình và có trách nhiệm trong công việc, trình độ chuyên môn vững vàng, có khả năng sử dụng thành thạo công nghệ thông tin phục vụ giảng dạy, yêu nghề mến trẻ, ý thức sâu sắc về vai trò của người giáo viên trung học phổ thông trong việc thực hiện nhiệm vụ giáo dục theo định hướng đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục theo “Nghị quyết số 29-NQ/TW” về việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Học sinh khối 11 mà tôi đang phụ trách hầu hết các em có tinh thần vươn lên trong học tập, nhiều học sinh có tư chất tốt, tuy vậy qua khảo sát 2 lớp 11A1, 11A2 và 2 lớp đối chứng là lớp 11A3, 11A4 về “Hứng thú học tập bộ môn Giáo dục quốc phòng và an ninh” tôi thu được kết quả như sau: * Ý kiến của học sinh về hứng thú học tập môn GDQPAN của 2 lớp thực nghiệm Lớp Sỉ Không hứng Rất hứng thú Hứng thú Bình thường Số thú SL % SL % SL % SL % 11A1 38 5 13,2% 11 28,9% 17 44,7% 5 13,2% 11A2 36 3 8,4% 9 25% 17 47,3% 7 19,5% THPT TRAN DAI NGHIA 6
8. * Ý kiến của học sinh về hứng thú học tập môn GDQPAN của 2 lớp đối chứng Lớp Sỉ Không hứng Rất hứng thú Hứng thú Bình thường Số thú SL % SL % SL % SL % 11A3 38 5 13,2% 12 31,5% 16 42,1% 5 13,2% 11A4 38 4 10,5% 11 28,9% 17 44,7% 6 15,8% Dựa vào 2 bảng trên ta nhận thấy chưa nhiều học sinh yêu thích môn Giáo dục quốc phòng và an ninh Từ những lý do trên, tôi xin đưa ra phướng pháp dạy học tình huống nhằm góp phần nâng cao hứng thú và chất lượng môn Giáo dục quốc phòng và an ninh. 3. Vai trò, ý nghĩa của biện pháp a. Vai trò của biện pháp - Giáo viên tổ chức được các hoạt động học cho học sinh bằng hình thức hoạt động nhóm kết hợp với các kĩ thuật dạy học. - Góp phần phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong hoạt động chiếm lĩnh tri thức của học sinh. - Làm tăng thêm bầu không khí sôi nổi trong lớp học, phát huy được tinh thần làm việc nhóm, sự sáng tạo của học sinh. b. Ý nghĩa của biện pháp Biện pháp góp phần thực hiện tốt chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo định hướng phát triểm phẩm chất, năng lực người học. Là một kênh thông tin để các đồng nghiệp tham khảo, trao đổi về chuyên môn. Từ đó tìm ra những phương pháp dạy học phù hợp với bộ môn, đối tượng học sinh góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục nói chung, mục tiêu môn học nói riêng. III. NỘI DUNG BIỆN PHÁP THPT1. Quy trình TRAN tổ chức DAI NGHIA Trên cơ sở quy trình chung của việc vận dụng phương pháp dạy học tình huống, tôi xây dựng tiến trình dạy học tình huống môn học như sau: 7
9. GĐ 1:Giao nhiệm vụ, Giai đoạn 1: Công việc của GV: Xây dựng bộ lên kế hoạch thực hiện quy trình dạy học tình huống như yêu cầu, phân loại tình huống, điều kiện áp dụng tình huống. Thiết kế kế hoạch dạy học: xác định lĩnh vực thực tiễn ứng dụng nội dung học, ai cần, ý tưởng và tên tình huống. Thiết kế các nhiệm vụ cho học sinh: làm thế nào để học sinh xây dựng, giải quyết được tình huống . Công việc của HS: Cùng GV thống nhất các tiêu chí đánh giá .Làm việc nhóm để xây dựng tình huống. Xây dựng kế hoạch: xác định những công việc cần làm, thời gian dự kiến, vật liệu, kinh phí, phương pháp tiến hành và phân công công việc trong nhóm. Chuẩn bị các nguồn thông tin đáng tin cậy để chuẩn bị thực hiện. Giai đoạn 2: Công việc của GV: Theo dõi, GĐ 2: Thực hiện kế hoạch hướng dẫn, đánh giá học sinh trong quá trình thực hiện xây dựng tình huống. Công việc của HS: Phân công nhiệm vụ các thành viên trong nhóm thực hiện nội dung xây dựng tình huống theo đúng kế hoạch. Xây dựng sản phẩm hoặc bản báo cáo. GĐ 3: Giới thiệu, trình Giai đoạn 3: Công việc của GV: Chuẩn bị cơ sở bày sản phẩm vật chất cho buổi báo cáo. Bước đầu thông qua sản phẩm cuối của các nhóm HS. Công việc của HS: Hoàn tất sản phẩm của nhóm, tiến hành giới thiệu sản phẩm của học sinh. THPT TRANGiai đoạn 4DAI: Công việc của GV:NGHIA Theo dõi, đánh GĐ 4: Đánh giá giá sản phẩm xây dựng tình huống của các nhóm. Công việc của HS: Tự đánh giá sản phẩm xây 8
10. dựng tình huống của nhóm. Đánh giá sản phẩm xây dựng tình huống của các nhóm khác theo tiêu chí đã đưa ra. 2. Vận dụng phương pháp dạy học tình huống trong dạy học môn Giáo dục quốc phòng và an ninh. 2.1. Vận dụng cụ thể phương pháp dạy học tình huống trong bài học “Một số vấn đề vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường” Giáo dục quốc phòng và an ninh lớp 11 Trên cơ sở phân tích cấu trúc, mục tiêu, nội dung chương trình Giáo dục quốc phòng và và an ninh 11, phần 1 là nhận thức chung về vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường, phần 2 là nhận thức về phòng, chống vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VI PHẠM PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ Tên bài dạy MÔI TRƯỜNG 3. Trách nhiệm phòng, chống vi phạm pháp luật về Tên nội dung môi trường của các nhà trường. GV chia lớp thành 3 nhóm. Mỗi nhóm thực hiện nhiệm vụ sau: - HS nghiên cứu tài liệu giáo viên gửi từ giờ học tiết trước để học sinh có 1 tuần chuẩn bị. Giáo viên gợi ý cách xây dựng tình huống theo nội dung bài học a. Trách nhiệm của nhà trường - Tuyên truyền về tác hại của rác thải nhựa trong tiết sinh hoạt dưới cờ, treo các khẩu hiệu về bảo vệ môi trường xung quang trường học - Nhà trường tổ chức ngày chủ nhật xanh cho các chi THPT TRANđoàn lớp thực trồng cây, DAItổng vệ sinh trường NGHIA lớp. - Đoàn thanh niên phát động phong trào thu gom rác 9
11. thải nhựa để làm công trình thanh niên. b. Trách nhiệm của học sinh - Bộ câu hỏi ai là triệu phú tìm hiểu về pháp luật bảo vệ môi trường. - Xây dựng tình huống bảo vệ môi trường trong trường học - Xây dựng văn hóa ứng xử, ý thức thức trách nhiệm với môi trường như sống thân thiện với môi trường xung MÔ TẢ THIẾT quanh; tích cực trồng cây xanh KẾ - Đánh giá được mức độ làm việc của các thành viên trong nhóm, nhóm trưởng cùng các bạn sẽ đánh giá mức độ làm việc của các bạn theo các tiêu chí: Mức độ hoạt động Rất tích Tích cực Ít tích cực Không Họ và tên cực (9-10 (7-8 (5-6 tham gia điểm) điểm) điểm) 1. 2. ... GV tổng kết, đánh giá về phương pháp tiến hành và kết quả làm việc của từng nhóm, dựa vào bảng trên sẽ cho điểm từng cá nhân SẢN PHẨM CẦN ĐẠT 1. Nội dung: Các vấn đề giải quyết nội dung bài học. 2. Hình thức: - Tiểu phẩm ngắn ( thời gian 2-3 phút) THPT TRAN- Hình ảnh, video minhDAI họa, kiến th ứNGHIAc cô đọng, câu hỏi thực tế, dễ hiểu. 10
12. - Kích thước, màu sắc hài hòa - Vật liệu đơn giản, dễ di chuyển, thân thiện với môi trường. 3. Cách trình bày - Sản phẩm được trưng bày tại lớp - Thời gian: 2-3 phút/ tiểu phẩm tình huống, 2 phút/ xử lý tình huống. IV. MỤC TIÊU HOẠT ĐỘNG 1. Kiến thức: + Học sinh nắm được một số kiến thức về pháp luật bảo vệ môi trường + Phát biểu được khái niệm môi trường là gì? 2. Năng lực: - Năng lực chung: Năng lực giao tiếp, hợp tác, giải quyết vấn đề, tự học - Năng lực chuyên biệt: Biết đánh giá và điều chỉnh hành vi. 3. Phẩm chất: Yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm. V. MỘT SỐ TÌNH HUỐNG GỢI Ý + Đưa ra tình huống: “ Ở NHÀ MÙA DỊCH” bạn An bình thường bận đi học suốt ngày nhưng dạo này nghỉ dịch covid ở nhà học online nên mẹ An giao cho thêm 1 việc là đi đổ rác. Ngày đầu đi đổ rác An rất ngạc nhiên là nhà mình rất nhiều rác và tất cả các loại rác cho vào một Nội dung tình cái thùng rác siêu to khổng lồ, nếu là An bạn sẽ làm gì? huống + Hỏi xoáy đáp xoay ( ai là triệu phú): 1. Hành vi vứt khẩu trang đã qua sử dụng không đúng nơi quy định phạt bao nhiêu tiền? 2. Hành vi vứt, thải, bỏ đầu, mẩu và tàn thuốc lá THPT TRANkhông đúng nơi quy đDAIịnh tại khu chung NGHIA cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng phạt bao nhiêu tiền? 11
13. 3. Hành vi vệ sinh cá nhân (tiểu tiện, đại tiện) không đúng nơi quy định tại khu chung cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng phạt bao nhiêu tiền? + Tiểu phẩm: 1. Bạn An vừa ăn sáng ở căn tin trường xong thì lên lớp học, đi đến giữa sân trường An nhìn thấy 2 bạn nữ xinh đẹp vừa uống xong chai nước ngọt thì vứt luôn xuống sân trường, nếu em là An em sẽ xử lý tình huống này như thế nào? 2. 2 bạn An và Bình hôm nay trực nhật cuối tiết 5, trực nhật xong thì 2 bạn vội về quên không tắt điện, ra đến nhà xe An chợt nhớ ra và nhắc Bình, Bình liền bảo “Không sao đâu, muộn rồi về đi”, nếu em là An em sẽ xử lý tình huống này như thế nào? 3. Bạn An vừa vào đến nhà xe thì gặp bạn Yến cũng đang cất xe, trong lúc cất xe bạn Yến có làm rơi chiếc khẩu trang đang đeo, An thấy Yến không nhặt khẩu trang cho vào thùng rác mà lên thẳng lớp học, nếu em là An em sẽ xử lý tình huống này như thế nào? VI. QUÁ TRÌNH TỔ CHỨC DỰ ÁN Các kĩ năng HS - Tìm thông tin và chọn lọc thông tin. cần có khi bắt - Tính tự lực, năng động, sáng tạo trong việc thực hiện đầu dạy học tình tìm thông tin. huống - Làm việc theo nhóm. - GV triển khai tiêu chí đánh giá khi triển khai biện Kế hoạch pháp xây dựng mẫu - Sản phẩm được đánh giá theo các tiêu chí: đánh giá sản THPT TRAN 1. Học sinh đã đư DAIợc chuẩn bị trư ớcNGHIA về kiến thức, tự phẩm học sinh học về nội dung cơ bản của tình huống và cách ra quyết 12
14. định khi có tình huống. 2. Tình huống phải sát với thực tế. 3. Dữ kiện phải đủ thông tin (không thừa, không thiếu, không “bẫy” . Tình huống phải được viết, in, phát cho từng tổ/ nhóm (hoặc chiếu toàn bộ lên màn hình) VI. NGUỒN TÀI LIỆU - Tài liệu của giáo viên cung cấp - Internet, báo chí - Kiến thức thực tế tại nhà trường, địa phương VII. GIÁO VIÊN RÚT KINH NGHIỆM - GV cần định hướng tốt cho để HS tìm thông tin hợp lí, đúng yêu cầu. - Cần kiểm tra thường xuyên tiến trình làm việc của các em, động viên, đôn đốc các em hoàn thành đúng thời gian. - Hướng dẫn cách thiết kế nội dung cho phù hợp. IV. KẾT QUẢ CỦA VIỆC ÁP DỤNG BIỆN PHÁP TRONG THỰC TẾ DẠY HỌC Kết quả thu được khi áp dụng biện pháp: Sau khi dạy xong bài: “ Một số vấn đề vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường” tôi cho học sinh làm phiếu khảo sát ở cả 2 lớp đối chứng và 2 lớp thực nghiệm. * Ý kiến của học sinh về hứng thú học tập môn GDQPAN của 2 lớp thực nghiệm Lớp Sỉ Không hứng Rất hứng thú Hứng thú Bình thường Số thú SL % SL % SL % SL % 11A1 38 12 31,6% 17 44,7% 8 21,1% 1 2.6% 11A2 36 13 36,1% 15 41,6% 7 19,5% 1 2.8% Ở bảng trên ta thấy sau khi tiến hành dạy học bằng phương pháp tình huống THPThọc sinh rất hứng TRANthú với môn học GDQP.AN DAI tăng lên từ 8 h ọcNGHIA sinh 25 học sinh còn học sinh không hứng thú với môn học GDQP.AN đã giảm từ 11 xuống còn 2 học sinh 13
15. * Ý kiến của học sinh về hứng thú học tập môn GDQPAN của 2 lớp đối chứng Lớp Sỉ Không hứng Rất hứng thú Hứng thú Bình thường Số thú SL % SL % SL % SL % 11A3 38 5 13,2% 12 31,5% 16 42,1% 5 13,2% 11A4 38 4 10,5% 11 28,9% 17 44,7% 6 15,8% Ở 2 lớp đối chứng hầu như sự hứng thú của em đối với môn học GDQP.AN là không thay đổi. Trên cơ sở kết quả thu được, so sánh với kết quả trước tác động ta nhận thấy hứng thú của học sinh tăng lên rõ rệt sau khi áp dụng phương tình huống vào việc giảng dạy môn GDQP.AN Những phân tích trên khẳng định tính khả thi, hiệu quả của “phương pháp dạy học tình huống góp phần nâng cao hứng thú và chất lượng môn học Giáo dục quốc phòng và an ninh ’’. Những yếu tố cần thiết đối với việc áp dụng đảm bảo tính hiệu quả của phương pháp dạy học tình huống. - Giải pháp phù hợp với học sinh và thực tiễn nhà trường. - Giải pháp đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học. Phương pháp dạy học tình huống cần kết hợp với các phương pháp dạy học tích cực khác để phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh như: Phương pháp hoạt động nhóm, phương pháp vấn đáp tìm tòi. - Để đảm bảo tính hiệu quả của giải pháp người giáo viên cần lưu ý các nội dung sau: + Giáo viên là người hướng dẫn, hình thành ý tưởng về các tình huống thực tiễn liên quan đến nội dung học. Giáo viên không còn giữ vai trò chủ đạo trong quá trình dạy học mà trở thành người hướng dẫn, người giúp đỡ học sinh, tạo môi trường thuận lợi nhất cho các em trên con đường thực hiện chiếm lĩnh tri THPTthức. TRAN DAI NGHIA + Học sinh là trung tâm của quá trình dạy học, quyết định cách tiếp cận vấn đề cũng như phương pháp và các hoạt động cần phải tiến hành để giải quyết vấn 14
16. đề đó bằng các kĩ năng của người lớn thông qua làm việc theo nhóm, hoàn thành việc học với các sản phẩm cụ thể và có thể trình bày, bảo vệ sản phẩm đó. Cuối cùng, bản thân học sinh là người đánh giá và được đánh giá dựa trên những gì đã thu thập được, dựa trên tính khúc chiết, tính hợp lý trong cách thức trình bày của các em theo những tiêu chí đã xây dựng trước đó. - Kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực học sinh, theo 4 mức độ: nhận biết, thông hiểu, vận dụng thấp, vận dụng cao. V. KẾT LUẬN 1. Kết luận - Tóm tắt ý nghĩa phương pháp dạy học tình huống: Sau khi áp dụng phương pháp vào các tiết học ở trường, tôi thật sự hài lòng với kết quả học tập của học sinh tại lớp mình áp dụng.Tiết học trở nên sinh động, cuốn hút, xua tan được bầu không khí căng thẳng trong giờ học. Đặc biệt là các sản phẩm tình huống để lại cho các em ấn tượng sâu sắc thông qua màu sắc, hình ảnh liên quan đến nội dung bài học, điều này giúp các em khắc sâu kiến thức ngay sau mỗi tiết học. Tôi nhận thấy học sinh có khả năng sáng tạo tuyệt vời, rất hứng thú và say mê học tập. Không còn hiện tượng ngủ gật trong giờ học kể cả tiết 5, các em bước vào tiết học với tâm trạng thoải mái, thích thú. Kết quả kiểm tra sau mỗi tiết học cũng cho thấy đa số các em hiểu bài, nắm được nội dung cốt lõi của bài học ngay tại lớp và vận dụng ngay vào trong thực tiễn. - Phạm vi áp dụng của phương pháp dạy học tình huống: Giải pháp phù hợp áp dụng giảng dạy các chủ đề khác của chương trình môn Giáo dục quốc phòng và an ninh. Có thể vận dụng, phát triển với sự điều chỉnh phù hợp để giảng dạy nâng cao chất lượng dạy học, phát triển năng lực cho học sinh nhất là các bộ môn đặc thù có cả lý thuyết và thực hành gắn với thực tiễn như môn Giáo dục quốc phòng và an ninh. THPT2. Đề xuấ t, kiTRANến nghị DAI NGHIA - Đối với nhà trường. 15
17. - Thường xuyên tổ chức học tập, trao đổi kinh nghiệm giảng dạy lẫn nhau, nhất là phương pháp giảng dạy đổi mới. - Thay đổi hình thức họp chuyên môn không đơn thuần là dự giờ – góp ý, mà tổ chức hội thảo bằng chuyên đề cụ thể. - Cần đầu tư thêm tài liệu tham khảo, thiết bị đồ dùng về môn Giáo dục quốc phòng và an ninh, sắp xếp để các em học sinh có điều kiện tham khảo, nghiên cứu. - Đối với tổ, nhóm chuyên môn. Xây dựng các chuyên đề dạy học, hội thảo chuyên môn về các phương pháp dạy học đổi mới, các hướng dạy học theo định hướng phát triển nâng lực của học sinh để nâng cao chuyên môn của các thành viên trong tổ. - Đối với giáo viên. - Phải trau dồi kiến thức, tự học, tự nghiên cứu, nhằm làm giàu tri thức phục vụ chuyên môn như tìm tòi trong sách vở, báo chí, mạng lưới thông tin báo đài, internet . - Thường xuyên cập nhật thông tin qua các phương tiện thông tin đại chúng đóng vai trò hết sức quan trọng, giúp cho giáo viên có nhiều kiến thức mới, phong phú. - Đạt chuẩn về trình độ chuyên môn, có hiểu biết sâu rộng các phương pháp giảng dạy. - Đối với học sinh. - Phải đầu tư nhiều thời gian hơn nữa vào quá trình học tập môn GDQP.AN. - Phải luôn thực hiện đầy đủ, hoàn thành các câu hỏi, bài tập, luyện tâp ôn tập nội dung thực hành của môn GDQP.AN. Cái Răng, ngày 16 tháng 3 năm 2022 Người thực hiện THPT TRAN DAI NGHIA Trần Thiện Tánh 16
18. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT GDQP.AN: Giáo dục quốc phòng và An ninh PP: Phương pháp PPDH: Phương pháp dạy học THPT: Trung học phổ thông THPT TRAN DAI NGHIA 17
19. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Vụ Giáo dục Quốc phòng, Giáo trình giáo dục quốc phòng, NXB Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2005. 2. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Vụ Giáo dục Quốc phòng, Phương pháp giảng dạy môn Giáo dục quốc phòng, NXB Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2005. 3. Tài liệu tuyển sinh đào tạo giáo viên Giáo dục quốc phòng –an ninh, NXB Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh. THPT TRAN DAI NGHIA 18
20. MỤC LỤC A. MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: ................................................................................ 1 II. PHẠM VI VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ............................................. 3 III. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............................................................. 3 B. NỘI DUNG ....................................................................................................... 4 I. CƠ SỞ LÝ LUẬN: ........................................................................................ 4 1. Phương pháp là gì? .................................................................................... 4 2. Phương pháp dạy học là gì? ...................................................................... 4 II. CƠ SỞ THỰC TIỄN .................................................................................... 6 1. Vài nét về trường THPT Trần Đại Nghĩa ................................................. 6 2. Thực trạng dạy môn GDQP.AN ở Trường THPT Trần Đại Nghĩa ......... 6 3. Vai trò, ý nghĩa của biện pháp .................................................................. 7 III. NỘI DUNG BIỆN PHÁP............................................................................ 7 1. Quy trình tổ chức ....................................................................................... 7 2. Vận dụng phương pháp dạy học tình huống trong dạy học môn Giáo dục quốc phòng và an ninh. ................................................................................. 9 IV. KẾT QUẢ CỦA VIỆC ÁP DỤNG BIỆN PHÁP TRONG THỰC TẾ .... 13 V. KẾT LUẬN ................................................................................................ 15 1. Kết luận ................................................................................................... 15 2. Đề xuất, kiến nghị ................................................................................... 15 - Đối với giáo viên....................................................................................... 16 - Đối với học sinh. ....................................................................................... 16 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. 17 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 18 THPT TRAN DAI NGHIA 19