Ôn tập học kì I môn Ngữ văn 6 - Năm học 2023-2024 - Đào Thị Lanh

Nội dung text: Ôn tập học kì I môn Ngữ văn 6 - Năm học 2023-2024 - Đào Thị Lanh

1. TRƯỜNG THCS NGUYỄN BỈNH KHIÊM Họ và tên giáo viên TỔ KHOA HỌC XÃ HỘI ĐÀO THỊ LANH Ngày soạn Ngày dạy Lớp / 12/2023 6D /12/2023 6B ÔN THI HỌC KÌ I I. MỤC TIÊU: 1. Về kiến thức: - Củng cố kĩ năng trả lời các câu hỏi phần đọc hiểu văn bản. - Nắm được cách viết đoạn văn biểu cảm về một bài thơ/một đoạn thơ lục bát - Kĩ năng làm bài kể một truyện dân gian, một trải nghiệm 2. Về năng lực: a. Năng lực chung: - Năng lực tự chủ và tự học - Năng lực giao tiếp và hợp tác - Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo b. Năng lực đặc thù: - Năng lực sử dụng ngôn ngữ Tiếng Việt, năng lực tìm hiểu xã hội, năng lực thưởng thức văn học. 3.Về phẩm chất: - Yêu nước: Yêu gia đình, quê hương - Nhân ái: Yêu mọi người xung quanh. - Chăm chỉ: Chịu khó học tập bộ môn. - Trách nhiệm: Có ý thức học tập môn học II. TIẾN TRÌNH DẠY PHẦN I. ĐỌC HIỂU ( VB NGOÀI NHÀ TRƯỜNG ) Chủ đề 1: Tình cảm gia đình 1. Tình phụ tử Đề 1. Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới: ( PhụTử ) Bao nhiêu khổ nhọc cam go Đời cha chở nặng chuyến đò gian nan! Nhưng chưa một tiếng thở than Mong cho con khỏe, con ngoan vui rồi. Cha như biển rộng, mây trời Bao la nghĩa nặng đời đời con mang! ( Ngày của Cha, Phan Thanh Tùng, Câu 1(0,5 điểm): Đoạn thơ trên được viết theo thể thơ nào? A. Ngũ ngôn B. Lục bát C. Song thất lục bát D.Thơ tự do Câu 2(0,5 điểm): Chủ đề của đoạn thơ là gì? A. Tình cảm gia đình B.Tình yêu quê hương C.Tình mẫu tử D.Tình phụ tử Câu 3(0,5 điểm): Từ “gian nan” trong câu thơ trên có nghĩa là gì? A. Gian truân. B. Gian khó. C. Gian lao. D. Gian khổ. Câu 4(0,5 điểm): Đoạn thơ trên gửi đến chúng ta thông điệp gì? A. Người cha có công lao rất lớn, luôn yêu thương, hi sinh, mong con được sống thật tốt nên người con phải biết kính trọng, yêu quý, báo đáp lại công lao của người cha. 1
2. B. Người cha mong muốn con sống tốt, dành hết tình yêu thương cho đứa con của mình, ca ngợi, đề cao tình cảm bao la của người cha dành cho con. C. Người cha mong con luôn sống ngoan, vui khỏe, sẵn sàng gánh hết những khó khăn cho con, thể hiện tình yêu thương cha-con trong cuộc đời của mỗi người. D. Người cha luôn quan tâm con, luôn yêu thương và mong con sống tốt, nên người, lên án những người con bất hiếu với cha mình. Câu 5(0,5 điểm). Theo tác giả, trong đoạn thơ, người cha “Bao nhiêu khổ nhọc cam go”, nhưng chỉ mong điều gì? Câu 6(1,5 điểm). Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ trong hai câu thơ sau: Cha như biển rộng mây trời Bao la nghĩa nặng đời đời con mang. Câu 7(1,0 điểm). Từ đoạn thơ trên, em em rút ra bài học gì cho bản thân. Câu 8(1.0điểm): Viết đoạn văn từ 4 - 6 dòng ghi lại cảm xúc của em về bài thơ trên? Hướng dẫn HS: PHẦN Câu Nội dung Điểm I Câu 1 B 0,5 điểm Câu 2 D 0,5 điểm Câu 3 D 0,5 điểm Câu 4 A 0,5 điểm Câu 5 Người cha mong cho con khỏe, con ngoan 0.5 điểm Câu 6 - Biện pháp tu từ so sánh: Cha với biển rộng mây trời 1,5 điểm - Tác dụng: + Với BPTT so sánh đã tạo lên cách diễn đạt sinh động, hấp dẫn, giàu hình ảnh, tăng sức gợi hình, gợi cảm, gây ấn tương với người đọc, người nghe. + Hình ảnh so sánh nhấn mạnh và làm nổi bật vai trò, công lao quan trọng, tình yêu thương vô cùng to lớn của người cha trong cuộc đời của mỗi con người, cha hi sinh một cách thầm lặng, chịu bao vất vả gian nan chỉ mong con khỏe, con ngoan. +Qua đó thể hiện sự thấu hiểu sâu sắc những nỗi vất vả, nhọc nhằn mà cha đã phải trải qua,, đồng thời bày tỏ lòng yêu quý, kính trọng, biết ơn của nhà thơ đối với cha. Câu 7 Bài học 1,0 điểm *Bài học nhận thức - Nhận thức một cách đầy đủ những gì con có hôm nay là cha phải đánh đổi bằng những lo toan, vất vả, nhọc nhằn trong suốt cuộc đời cha. - Thấy được sự hi sinh, tình yêu thương mà cha dành cho con vô cùng to lớn không gì đánh đổi được - Hiểu được vai trò của người cha trong cuộc đời của mỗi con người. *Bài học hành động - Yêu thương , kính trọng, biết ơn đối với cha mẹ. - Phải biết nghe lời cha mẹ, phấn đấu trở thành con ngoan trò giỏi, biết yêu thương và giúp đỡ cha mẹ. - Một bài học hành động khác hợp lí . ( Nếu học sinh nêu được 1/3 bài học nhận thức và hành động đạt 0,25đ) 2
3. PHẦN Câu 1 * Yêu cầu về kĩ năng: 0,25 II - Học sinh biết cách viết và trình bày cảm xúc của bản thân điểm dưới hình thức một đoạn văn ( từ 4 đến 6 dòng ) - Viết câu chặt chẽ, diễn đạt lưu loát, không mắc lỗi từ ngữ, ngữ pháp, chữ viết rõ. - Khuyến khích sự mới mẻ, sang tạo trong cảm nhận của HS. *Yêu cầu về kiến thức: Học sinh có thể trình bày theo nhiều 0,75 cách nhưng phải đảm bảo các ý chủ yếu dưới đây: điểm - Bài thơ trên rất hay và ý nghĩa nói về nỗi lòng của người con thương cha, nhớ lại những vất vả, lo toan của cuộc đời cha, sự hi sinh mà cha dành cho con. - Đọc bài thơ giúp em thấu hiểu sâu sắc những nỗi vất vả, nhọc nhằn mà cha đã phải trải qua, tình cảm yêu quý, kính trọng, biết ơn của nhà thơ đối với cha. - Bài thơ cũng nhấn mạnh và làm nổi bật vai trò, công lao quan trọng, to lớn của người cha trong cuộc đời của mỗi con người. - Bồi dưỡng trong em tình cảm yêu quý, kính trọng, biết ơn đối với cha. - Em sẽ luôn biết nghe lời cha mẹ, phấn đấu trở thành con ngoan trò giỏi, biết yêu thương và giúp đỡ cha mẹ.... Đề 2 . Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi bên dưới: “Bao nhiêu khổ nhọc cam go Đời cha chở nặng chuyến đò gian nan! Nhưng chưa một tiếng thở than Mong cho con khỏe, con ngoan vui rồi. Cha như biển rộng, mây trời Bao la nghĩa nặng đời đời con mang!” (Ngày của Cha- Phan Thanh Tùng) Câu 1(0,5 đ). Đoạn thơ trên được viết theo thể thơ nào? A. Thơ lục bát. B. Thơ song thất lục bát. C. Thơ tự do. D. Thơ sáu chữ. Câu 2(0,5 đ) Phương thức biểu đạt chính của bài thơ là? A. Tự sự B. Biểu cảm C. Miêu tả D. Biểu cảm và miêu tả. Câu 3. (0,5 đ) Chủ đề của đoạn thơ là gì? A. Tình cảm gia đình. B. Tình yêu quê hương đất nước. C. Tình yêu thiên nhiên. D. Tình phụ tử. Câu 4. (0,5 đ) Từ “gian nan” trong câu thơ trên có nghĩa là gì? A. Gian truân. B. Gian khó. C. Gian lao D. Khó khăn, gian khổ. Câu 5(0,5). Tìm 1 từ láy và 1 từ ghép trong đoạn thơ trên? Câu 6(1,5 đ ).Nêu tác dụng của biện pháp tu từ nổi bật ở hai câu thơ sau? “Cha như biển rộng, mây trời Bao la nghĩa nặng đời đời con mang” Câu 7. (1,0 điểm)Bài học cuộc sống em rút ra từ văn bản trên? Câu 8. (1,0 điểm)Viết đoạn văn (5-6 câu) ghi lại cảm xúc của em sau khi đọc bài thơ “Ngày của cha” của tác giả Phan Thanh Tùng. Phầ Câ Nội dung Điể n u m I ĐỌC HIỂU 5,0 1 A 0,5 3
4. 2 B 0,5 3 D 0,5 4 C 0,5 5 BPTT: So sánh 1.5 + Cha - biển rộng mây trời. - Tác dụng: + Diễn đạt: làm cho câu thơ trở nên sinh động hấp dẫn lôi cuốn người đọc người nghe, gợi hình gợi cảm + Nội dung: Gợi ra cụ thể rõ nét về tình yêu thương con, những khó khăn vất và mà cha đã gánh chịu, làm nổi bật những hi sinh thầm lặng của cha. + Thái độ tác giả: bày tỏ lòng kính trọng, yê quý và biết ơn với cha. 6 Nội dung chính của bài thơ: 0,5 - Cuộc đời vất vả, khó nhọc và tình yêu thương vô bờ bến, sự hy sinh thầm lặng của cha dành cho con. - Thể hiện thái độ, tình cảm trân trọng, biết ơn và yêu thương cha của tác giả. 7 Bài học: 1,0 * Bài học nhận thức: - Nhận thấy vai trò, đức hi sinh và tình yêu thương của cha dành cho con, - Hiểu được Có cha, mẹ là niềm hạnh phúc nhất trên đời của con. * Bài học hành động: - Phải yêu thương, kính trọng, biết ơn cha, trân trọng những phút giây được sống bên cha. - Phải có hiếu với mẹ: ngoan ngoãn, vâng lời cha mẹ, gúp đỡ cha mẹ những công việc phù hợp, - Lên án những hành vi ngược đãi, bất hiếu với cha mẹ 8 a. Hình thức 1,0 - Đảm bảo hình thức đoạn văn - Đảm bảo độ dài theo quy định - Chữ viết sạch sẽ, ít lỗi chính tả , diễn đạt b. Nội dung - Mở đoạn: Giới thiệu được tên bài thơ, tên tác giả và nêu cảm xúc ban đầu. - Thân đoạn: cảm nhận về nội dung và nghệ thuật của bài thơ. - Kết đoạn: nêu ý nghĩa của bài thơ và rút ra bài học 4,0 a. Đảm bảo cấu trúc bài văn tự sự 0,25 II b. Xác định đúng yêu cầu của đề. 0,25 Kể lại trải nghiệm đáng nhớ của em 4
5. 2. Tình mẫu tử Đề 1. Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi: “Mẹ ru khúc hát ngày xưa Qua bao nắng sớm chiều mưa vẫn còn Chân trần mẹ lội đầu non Che giông giữ tiếng cười giòn cho ai... Vì ai chân mẹ dẫm gai Vì ai tất tả vì ai dãi dầu Vì ai áo mẹ phai màu Vì ai thao thức bạc đầu vì ai?” (Trích Ca dao và mẹ - Đỗ Trung Quân) Câu 1.(0.5đ) Phương thức biểu đạt thể hiện trong đoạn thơ trên? A Tự sự B . biểu cảm. C. miêu tả. D. thuyết minh Câu 2.(0.5đ) Xác định thể thơ của đoạn thơ trên? A. Năm chữ B. Bốn chữ C. Tự do D. Lục bát Câu 3.(0.5đ) Xác định bài thơ cùng chủ đề ? A. Chuyện cổ nước mình B. Chuyện cổ tích về loài người C. Mây và sóng D. Bắt nạt Câu 4.(0.5đ) Từ “tất tả” trong đoạn thơ trên có nghĩa là gì? A. Mẹ luôn yêu thương con vô điều kiện B. Mẹ vất vả hi sinh cho con suốt cuộc đời C. Mẹ lúc nào cũng lo lắng cho con D. Mẹ là tất cả của những đứa con Câu 5.(0.5đ) Nội dung chính của đoạn thơ là gì? A. Khắc sâu những nỗi vất vả của mẹ. Đồng thời thể hiện nỗi nhớ mẹ da diết của nhà thơ khi hồi tưởng về những kỉ niệm với mẹ. B. Khắc sâu hình ảnh người mẹ. Đồng thời thể hiện nỗi nhớ mẹ da diết của nhà thơ khi hồi tưởng về những kỉ niệm với mẹ. C. Khắc sâu những nỗi vất vả của mẹ. Đồng thời thể hiện nỗi xót xa, day dứt của nhà thơ khi hồi tưởng về mẹ và lòng biết ơn mẹ. D. Khắc sâu tấm lòng yêu con của mẹ. Đồng thời thể hiện nỗi nhớ mẹ da diết của nhà thơ khi hồi tưởng về những kỉ niệm với mẹ. Câu 6.(1.5đ) Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong bốn dòng thơ sau?. “Vì ai chân mẹ dẫm gai Vì ai tất tả vì ai dãi dầu Vì ai áo mẹ phai màu Vì ai thao thức bạc đầu vì ai?” Câu 7.(1đ) Nêu bài học cuộc sống mà em nhận được sau khi đọc đoạn văn ? Câu 8 (1,0) Từ đoạn thơ hãy viết một đoạn văn ( từ 4-6 dòng) nêu cảm xúc của em . Phần Câu Nội dung Điểm I ĐỌC HIỂU 5,0 1 B 0,5 2 D 0,5 3 C 0,5 4 B 0,5 5 C 0,5 6 - HS chỉ ra được biện pháp tu từ điệp ngữ: “Vì ai” . 0,5 - Tác dụng: 1,0 5
6. +làm cho câu thơ trở lên sinh động hấp dẫn, tạo nhịp điệu ,cuốn hút người đọc người nghe + Khẳng định, nhấn mạnh và ca ngợi công lao to lớn, sự hi sinh tần tảo lặng thầm mà cao cả của mẹ đối với con. + Qua đó thể hiện lòng biết ơn , sự kính trọng và nỗi xót xa của người con trước sự hi sinh vất vả thầm lặng của người mẹ . 7 HS có thể diễn đạt theo nhiều cách khác nhau nhưng về cơ bản cần 1,0 nêu được nội dung sau: * Bài học nhận thức: - Hiểu được những nỗi vất vả mà mẹ phải trải qua. - Hiểu được công ơn trời biển của mẹ với con cái - Nhận thức được trách nhiệm của phận làm con với cha mẹ * Bài học hành động - Yêu thương, kính trọng, biết ơn mẹ nhiều hơn. - Rèn luyện cho mình có tình yêu thương mẹ ngay từ những việc làm nhỏ nhất như: Biết giúp đỡ mẹ những công việc trong gia đình: quét nhà, nấu cơm, thu dọn nhà cửa - Chăm sóc , phụng dưỡng ông bà cha mẹ.. - Học tập tiến bộ, rèn luyện đạo đức, sức khoẻ để mẹ vui lòng Đề 2 . Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu: MẸ Con về thăm mẹ chiều mưa, Mới hay nhà dột gió lùa bốn bên. Giọt mưa sợi thẳng, sợi xiên. Cứ nhằm vào mẹ những đêm trắng trời. Con đi đánh giặc một đời, Mà không che nổi một nơi mẹ nằm. (Tô Hoàn) Câu 1: Xác định thể thơ và phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong bài thơ Câu 2: Các hình ảnh “nhà dột”, “gió lùa bốn bên”, “những đêm trắng trời” diễn tả điều gì?) Câu 3: Hai câu cuối thể hiện nỗi niềm gì của người con? (2,0 điểm) Câu 4: Bài thơ muốn gửi đến người đọc thông điệp gì? (2,0 điểm) Câu 5 . (4,0 điểm) Viết một đoạn trình bày cảm nhận của em (khoảng 150 chữ) về đoạn thơ trên Phần NỘI DUNG Điểm I 1. Phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong bài thơ là: biểu cảm 1,0 - Thể thơ: lục bát 2. Các hình ảnh “nhà dột”, “gió lùa bốn bên”, “những đêm trắng trời” diễn 1,0 tả cuộc sống gian lao, vất vả, khó nhọc của người mẹ. 3. Nỗi niềm của người con được thể hiện ở hai câu cuối đó là: 2,0 - Tình yêu vô bờ bến của người con dành cho mẹ. - Nỗi xót xa, day dứt, ân hận đậm chất nhân văn về tình đời, tình người. 4. Học sinh có thể đưa ra quan điểm cá nhân của mình từ đó đưa ra luận 2,0 điểm để bảo vệ cho quan điểm riêng đó. Có thể dựa vào những gợi ý dưới đây - Sự mất mát, nỗi đau của người mẹ thời hậu chiến. - Thái độ, lòng biết ơn đối với sự hi sinh cao cả của người mẹ. - Cần đem lại hạnh phúc, ấm no cho con người khi đất nước độc lập. 6
7. II Câu 1 4,0 . Đảm bảo hình thức đoạn văn nghị luận xã hội. Có thể viết đoạn văn như sau: a. Mở đoạn : Giới thiệu vấn đề - Dẫn dắt vào bài bằng các tình cảm cao quý trong cuộc sống của mỗi người: tình cảm gia đình, tình anh em, tình cảm bạn bè, tình yêu quê hương, đất nước - Nhấn mạnh tình mẫu tử là tình cảm có vị trí đặc biệt quan trọng b. Thân đoạn : -Theo nghĩa của từ thì “mẫu” là mẹ, “tử” có nghĩa là con, theo nguyên nghĩa thì “mẫu tử” có nghĩa là mẹ con. Nhưng thông thường người ta nói đến tình mẫu tử là nói đến tình cảm yêu thương, che chở, bảo vệ của người mẹ dành cho con. - Tình mẫu tử là tình cảm có vị trí đặc biệt và thiêng liêng trong lòng mỗi người bởi: Đó là tình cảm đầu tiên mà mỗi người sinh ra đều cảm nhận được và sẽ gắn bó với nó trong suốt cuộc đời: từ khi mẹ mang nặng đẻ đau, nâng đỡ con khi chập chững vào đời, sánh bước cùng con qua từng nấc thang của cuộc đời. Cuộc đời của người con cũng chính là cuốn nhật ký của người mẹ. - Là tình cảm mang tính cao cả: mẹ, là người bao dung ta trong mọi hoàn cảnh, là nơi cho ta nương tựa mỗi lần vấp ngã, là nơi để ta gửi gắm những điều thầm kín, là nguồn động lực giúp ta vững vàng trong giông tố. Tình mẫu tử cũng là tình cảm tự nhiên và mang tính trách nhiệm (lấy dẫn chứng thực tế) Tình mẫu tử có cội rễ sâu xa từ lòng nhân ái – truyền thống đạo lí của dân tộc ta hàng nghìn đời nay (dẫn chứng) - Nếu được sống trong tình mẫu tử thì con người ta sẽ vô cùng hạnh phúc, còn nếu thiếu thốn tình mẫu tử thì sẽ là người chịu thiệt thòi và bất hạnh (dẫn chứng). - Tình mẫu tử có thể soi sáng con đường cho mỗi người, giúp con người thức tỉnh khi lầm đường lạc lối, sống tốt hơn và sống có trách nhiệm hơn. - Phê phán những hành động đi ngược lại với đạo lí: mẹ bỏ rơi con hay con đối xử không tốt với mẹ, bỏ mặc mẹ - Tình mẫu tử là tình cảm vô cùng bao la, rộng lớn và vĩ đại, mẹ là người đã suốt đời hi sinh vì con. Chính vì thế con cái cần biết trân trọng những tình cảm đó và phải sống làm sao để xứng đáng với tình cảm đó. - Không ngừng nỗ lực học tập, tu dưỡng đạo đức, trở thành con người có ích cho xã hội để đền đáp lại những tình cảm cao cả mà mẹ dành cho ta. Bởi điều mà mỗi người mẹ mong muốn chỉ là con mình khôn lớn nên người. - Không được có những hành động trái với đạo làm con như vô lễ, bất kính với mẹ, đối xử không tốt với mẹ, hay hơn cả là sử dụng bạo lực, bỏ rơi mẹ của mình. Đây như một tội ác không thể tha thứ được. c. Kết đoạn: Kết thúc vấn đề: Tình mẫu tử là thứ tình cảm thiêng liêng, cao quý nhất đối với mỗi người. Cần trân trọng tình cảm ấy, sống làm sao cho thật xứng đáng với công ơn sinh thành và dưỡng dục của cha mẹ. Như lời Phật răn dạy “Ai còn mẹ xin đừng làm mẹ khóc – đừng để buồn lên mắt mẹ nghe không”. 7
8. Đề 3. Đọc bài thơ sau và thực hiện yêu cầu bên dưới: MẸ Lặng rồi cả tiếng con ve Con ve cũng mệt vì hè nắng oi. Nhà em vẫn tiếng ạ ời, Kẽo cà tiếng võng mẹ ngồi mẹ ru. Lời ru có gió mùa thu Bàn tay mẹ quạt mẹ đưa gió về. Những ngôi sao thức ngoài kia Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con Đêm nay con ngủ giấc tròn, Mẹ là ngọn gió của con suốt đời” (Trần Quốc Minh) Câu 1. (0.5 điểm). Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích trên? A. Tự sự C. Biểu cảm B. Miêu tả D. Thuyết minh Câu 2. (0,5 điểm). Bài thơ chứa đoạn trích thơ trên được viết theo thể thơ nào ? A. Bốn chữ C. Lục bát B. Năm chữ D. Tự do Câu 3.(0,5 điểm) Em hiểu nghĩa của từ ”giấc tròn” trong câu thơ: Đêm nay con ngủ giấc tròn như thế nào? A. Người con chưa ngủ B. Người con chuẩn bị vào giấc ngủ C. Người con ngủ chập chờn D. Người con ngủ rất say Câu 4(0,5 điểm) Đối tượng biểu cảm trong bài thơ trên là ai? A.Tác giả B.Người con C.Mẹ D.Con ve Câu 5(0,5 điểm) Nêu nội dung của bài thơ? Câu 6(1,5 điểm) Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ trong hai câu thơ sau: Đêm nay con ngủ giấc tròn, Mẹ là ngọn gió của con suốt đời trên. Câu 7(1 điểm ). Từ đoạn ngữ liệu trên em rút ra cho mình bài học gì trong cuộc sống? Câu 8 .(1 điểm) Viết đoạn văn ngắn từ 4 đến 6 câu nêu cảm nhận của em sau khi đọc xong bài thơ trên. 8
9. Phần I Đọc - hiểu Điểm Câu 1 C 0,5đ Câu 2 C 0,5đ Câu 3 D 0,5đ Câu 4 C 0,5đ Câu 5 * Nội dung chính: 0,25đ -Bài thơ khắc họa hình ảnh người mẹ vất vả, tảo tần hy sinh, giầu tình yêu thương con. 0,25đ - Qua đó thể hiện lòng biết ơn của con với mẹ Câu 6 * Biện pháp tu từ so sánh: Mẹ là ngọn gió 0,5đ * Tác dụng: 1,0đ - Biện pháp tu từ so sánh tạo cách diễn đạt hay, hấp dẫn, giầu hình ảnh, tăng sức gợi hình gợi cảm gây ấn tượng với người đọc người nghe. - Nhấn mạnh và làm nổi bật tình yêu thương con tha thiết của mẹ. - Thể hiện thái độ yêu quý, kính trọng, biết ơn của tác giả đối với mẹ. Câu 7 Bài học rút ra: 1.0đ - Nhận thấy được nỗi vất vả, sự hi sinh thầm lặng, tình yêu thương con tha thiết của mẹ. - Biết yêu thương, kính trọng, biết ơn, hiếu thảo với mẹ. - Biết rèn luyện cho mình tình yêu thương hiếu thảo với mẹ ngay từ những việc làm nhỏ nhất : nghe lời cha mẹ, chăm ngoan, chăm chỉ học tập, làm việc giúp cha mẹ - Ca ngợi những người biết yêu quý kính trọng, hiếu thảo với mẹ, lên án phê phán những người con bất hiếu còn làm mẹ phải buồn lòng. Mỗi ý được 0,25 đ Phần II Tự luận Câu 1 Viết đoạn văn 1. Hình thức, kĩ năng: 0,25đ - Trình bày sạch sẽ, tránh mắc lỗi chính tả, ngữ pháp, dùng từ, đặt câu, gạch xóa, đảm bảo bố cục đoạn văn - Đúng thể loại văn biểu cảm, logic chặt chẽ 2. Nội dung: - Giới thiệu bài thơ và nêu cảm xúc chung về bài thơ. 0,75đ - Chỉ ra những nét nghệ thuật đặc sắc của bài thơ: Thể thơ lục bát, giọng thơ trìu mến thiết tha, các hình ảnh so sánh, nhân hóa.. - Khái quát nội dung của bài thơ: Khắc họa hình ảnh người mẹ vất vả, hy sinh giầu tình yêu thương con. - Liên hệ bản thân, về mẹ của mình, bài học rút ra . Câu 2. Tạo lập văn bản 9
10. 1. Hình - Bài viết có bố cục rõ ràng, trình bày sạch sẽ khoa học, 0,5đ thức, kĩ không mắc lỗi chính tả, diễn đạt lưu loát năng - Sử dụng ngôi kể thứ nhất, lựa chọn thứ tự kể hợp lí. - Biết sử dụng yếu tố miêu tả, bộc lộ cảm xúc linh hoạt khi kể qua từng tình huống. - Biết lựa chọn trải nghiệm để kể và gửi gắm bài học qua trải nghiệm. Đề 4 . Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi bên dưới TÓC CỦA MẸ TÔI (Phan Thị Thanh Nhàn) Mẹ tôi hong tóc buổi chiều Quay quay bụi nước bay theo gió đồng Tóc dài mẹ xõa sau lưng Bao nhiêu sợi bạc chen cùng sợi đen. Tóc sâu của mẹ tôi tìm Ngón tay lần giữa ấm mềm yêu thương Bao nhiêu sợi bạc màu sương Bấy nhiêu lần mẹ lo buồn vì tôi. Con ngoan rồi đấy mẹ ơi Ước gì tóc mẹ bạc rồi lại xanh. (Con muốn mặc áo đỏ đi chơi, NXB Kim Đồng, Hà Nội, 2016) Câu 1. Phương thức biểu đạt chính trong bài thơ trên là: A. Tự sự B. Miêu tả C. Biểu cảm D. Nghị luận Câu 2. Biện pháp nghệ thuật nổi bật trong những câu thơ in đậm trên là: A. Điệp từ B. Nhân hóa C. So sánh D. Điệp ngữ Câu 3. Ở khổ 2, người con thể hiện tình cảm gì với mẹ? A. Biết ơn, kính trọng mẹ B. Thương mẹ vì mẹ tảo tần, vất vả C. Lo lắng, sợ hãi khi thấy mẹ đã già D. Quan tâm, thấu hiểu và cảm thấy có lỗi với mẹ Câu 4. Người con ước điều gì qua dòng thơ “Ước gì tóc mẹ bạc rồi lại xanh”? A. Người mẹ xinh đẹp hơn B. Người mẹ khoẻ mạnh hơn C. Người mẹ trẻ lại D. Người mẹ không vất vả nữa Câu 5. Chỉ ra một từ láy có trong bài thơ trên. Câu 6. Người con bộc lộ những cảm xúc, suy nghĩ gì trong bài thơ? Câu 7. Bài thơ khơi gợi trong em những cảm xúc, suy nghĩ gì về người mẹ của mình? Em mong muốn làm điều gì cho mẹ? Câu 8. Viết một đoạn văn (từ 4 đến 6 dòng) nêu cảm xúc của em sau khi đọc xong bài thơ trên. HƯỚNG DÃN Câu Nội dung, kỹ năng cần đạt Biểu điểm 1 C 0.5 2 C 0.5 3 D 0.5 4 C 0.5 5 - Học sinh chỉ ra được từ láy: quay quay. 0.5 - HS nêu được những cảm xúc, suy nghĩ của người con. 6 Dưới đây là những gợi ý: 10
11. - Người con cảm thấy buồn bã, xót xa khi thấy mẹ đã già; - Thấy ân hận vì mình đã để mẹ phải lo buồn nhiều; 1.5 - Ước mong mẹ trẻ lại để được ở mãi bên mẹ và sẽ vâng lời mẹ để mẹ vui lòng. HS tự nêu những cảm xúc, suy nghĩ gì về người mẹ của mình 1.0 sau khi đọc bài thơ và điều mà mình mong muốn làm cho mẹ. - Yêu thương mẹ nhiều hơn. - Biết ơn mẹ. 7 - Mong mẹ luôn khỏe mạnh, vui vẻ - Chăm sóc, phụng dưỡng mẹ - Ngoan ngoãn, vâng lời dạy bảo của mẹ. - Học tập, rèn luyện tốt để mẹ vui - Một ý khác nếu hợp lý. II PHẦN II. LÀM VĂN - Hình thức: Dung lượng từ 4 đến 6 dòng, chữ viết sạch đẹp, 0.25 không mắc lỗi chính tả - HS nêu được những cảm xúc (suy nghĩ) riêng của bản thân từ nội dung đoạn thơ trên gợi ra, dưới đây là những gợi ý: + Những cảm xúc suy nghĩ về hình ảnh mái tóc người mẹ. + Những cảm xúc suy nghĩ về tâm trạng, nỗi lòng người con. 0.5 + Một cảm xúc suy nghĩ khác hợp lý. => HS cứ trình bày được những cảm xúc, suy nghĩ đúng, hợp 1 lý cho 0.5 điểm * Chú ý, cảm xúc của học sinh phải được thể hiện qua các từ như xúc động, xót xa, thương yêu, kính trọng, biết ơn,...; cảm xúc của HS luôn gắn liền với suy nghĩ và đối tượng biểu cảm. * Các mức điểm: 0.5, 0.25 điểm - Thể hiện được những cảm xúc riêng của bản thân hợp lý 0.25 Cho tổng điểm của câu 1 theo các mức: 0.25, 0.5, 0.75, 1.0 1. Hình thức, kỹ năng - Đảm bảo được bố cục 3 phần: Mở, thân (phần thân bài có 2 đến 3 đoạn), kết bài với dung lượng vừa phải; 1.0 đ - Chữ viết sạch đẹp không mắc lỗi chính tả; - Biết làm bài văn tự sự biết sử dụng ngôi kể, lời thoại có sự kết hợp miêu tả, biểu cảm hợp lý, diễn đạt tốt. *Cách cho điểm: - Bài đạt tốt các yêu cầu trên cho 1 điểm; 2 - Mắc vài lỗi nhỏ như (thân bài có 1 đoạn, sai vài lỗi chính tả, không biết kết hợp miêu tả, biểu cảm) cho 0.75 điểm; - Mắc một trong các lỗi sau: Chữ viết xấu, mắc nhiều lỗi chính tả, bố cục không rõ ràng cho 0.5 điểm; - Các trường hợp còn lại cho 0.25 điểm 2. Nội dung 3.0đ a. Mở bài: Giới thiệu về sự việc trở thành kỉ niệm đáng nhớ 0.25 với người thân và nêu cảm nghĩ về kỉ niệm đó. 11
12. Đề 4. Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi bên dưới: “Bao nhiêu khổ nhọc cam go Đời cha chở nặng chuyến đò gian nan! Nhưng chưa một tiếng thở than Mong cho con khỏe, con ngoan vui rồi. Cha như biển rộng, mây trời Bao la nghĩa nặng đời đời con mang!” (Ngày của Cha- Phan Thanh Tùng) Câu 1(0,5 đ). Đoạn thơ trên được viết theo thể thơ nào? A. Thơ lục bát. B. Thơ song thất lục bát. C. Thơ tự do. D. Thơ sáu chữ. Câu 2(0,5 đ) Phương thức biểu đạt chính của bài thơ là? A. Tự sự B. Biểu cảm C. Miêu tả D. Biểu cảm và miêu tả. Câu 3. (0,5 đ) Chủ đề của đoạn thơ là gì? A. Tình cảm gia đình. B. Tình yêu quê hương đất nước. C. Tình yêu thiên nhiên. D. Tình phụ tử. Câu 4. (0,5 đ) Từ “gian nan” trong câu thơ trên có nghĩa là gì? A. Gian truân. B. Gian khó. C. Gian lao D. Khó khăn, gian khổ. Câu 5(0,5). Tìm 1 từ láy và 1 từ ghép trong đoạn thơ trên? Câu 6(1,5 đ ).Nêu tác dụng của biện pháp tu từ nổi bật ở hai câu thơ sau? “Cha như biển rộng, mây trời Bao la nghĩa nặng đời đời con mang” Câu 7. (1,0 điểm)Bài học cuộc sống em rút ra từ văn bản trên? II. Làm văn(5,0 điểm) Câu 1. (1,0 điểm)Viết đoạn văn (5-6 câu) ghi lại cảm xúc của em sau khi đọc bài thơ “Ngày của cha” của tác giả Phan Thanh Tùng. Câu 2. (4,0 điểm) Viết bài văn kể lại một kỉ niệm sâu sắc nhất của em đối với người thân. Câu 1 A 0,5 Câu 2 C 0,5 0,5 Câu 3 D D Câu 4 0,5 Câu 5 Từ láy :gian nan 0,25 Từ ghép : chuyến đò 0,25 -Biện pháp tu từ : so sánh( Cha như biển rộng mây trời ) 0,5 - Tác dụng: + Làm cho sự diễn đạt hay hơn, sinh động hơn , tăng sức gợi hình, gợi cảm . 0,25 Câu 6 + Nhằm nhấn mạnh tình yêu thương và công lao to lớn của cha -Thái độ tác giả: + Thể hiện thái độ ngợi ca công lao to lớn của cha 0,25 +Ca ngợi sự biết ơn, trân trọng của người con với công lao to lớn của 0,25 cha 12
13. Bài học cuộc sống rút ra từ văn bản: -Bài học nhận thức : +Nhận thấy người cha rất yêu thương con hi sinh hết mình vì con 0,25 +Người con rất biết ơn và trân trọng công lao của cha .. -Bài học hành động 0,25 Phần Câu Nội dung Điểm 0,25 I ĐỌC HIỂU 5,0 1 D 0,5 0,25 2 B 0,5 3 A 0,5 4 D 0,5 5 - Vì người mẹ bỗng lâm bệnh nặng, chạy chữa biết bao 0,5 thầy lang giỏi trong vùng cũng không chữa khỏi. 6 - Giải thích nguồn gốc loài hoa cúc trắng. 1.5 - Ca ngợi tình mẫu tử 7 - HS rút ra được một bài học mà em tâm đắc nhất ( có 1.0 thể là bài học nhận thức hoặc bài học hành động). - HS giải thích được lý do chọn bài học đó II 8 VIẾT ĐOẠN VĂN 1,0 - Giới thiệu về bài ca dao 0.25 - Cảm xúc về nội dung: công lao của cha mẹ, trách 0.25 nhiệm của phận làm con phải sống có hiếu với cha mẹ Câu 7 - Cảm xúc về nghệ thuật: thể thơ 6/ 8, so sánh, ẩn dụ 0.25 - Những suy nghĩ, nhận thức về cha mẹ, bài học cuộc 0.25 sống rút .. 9 VIẾT BÀI VĂN 4,0 a. Đảm bảo cấu trúc bài văn tự sự. 0,25 b. Xác định đúng yêu cầu của đề. 0,25 Kể về một trải nghiệm đáng nhớ của bản thân (trải nghiệm nào cũng được .) . c. Kể lại trải nghiệm. HS có thể triển khai cốt truyện theo nhiều cách, nhưng cần đảm bảo các yêu cầu sau: - Sử dụng ngôi kể thứ nhất. 0.25 - Giới thiệu được trải nghiệm 0.5 - Các sự kiện chính trong trải nghiệm: bắt đầu – diễn 1.75 biến – kết thúc (đảm bảo cốt truyện) - Ý nghĩa của trải nghiệm, hoặc rút ra bài học từ trải 0.5 nghiệm của bản thân d. Chính tả, ngữ pháp: 0,5 Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt. e. Sáng tạo: Bố cục mạch lạc, lời kể sinh động, sáng 0,5 tạo trong hành văn, cốt truyện + Làm con phải biết ơn, kính trọng, hiếu thảo với cha. + Chăm ngoan, học giỏi, nghe lời dạy bảo của cha mẹ + Phê phán những người con đối xử tệ bạc, bất hiếu với cha mẹ 13
14. * Hs có thể nêu các bài học khác hợp lí II. Phần Làm văn (5,0 điểm) a. 0,25 - Đảm bảo cấu trúc của một đoạn văn: có đầy đủ Mở đoạn, Thân đoạn, Kết đoạn. - Đảm bảo đúng hình thức của đoạn văn. b.Xác định đúng nội dung: Xúc động trước những vần thơ lục bát nhẹ 0,25 nhàng, thiết tha, diễn tả một cách sâu lắng lòng biết ơn sâu nặng của con trước tình yêu thương, sự hi sinh của người cha để con có một cuộc sống tốt đẹp c. Triển khai nội dung: Có thể trình bày theo định hướng sau: 0,5 a. Mở đoạn Giới thiệu bài thơ, tác giả và nêu cảm nghĩ chung về bài thơ. Câu 1 b. Thân đoạn: Trình bày chi tiết cảm xúc của bản thân về bài thơ: (1,0đ) - Cảm nhận cái đẹp về NT: + Thể thơ lục bát vần điệu uyển chuyển ,nhịp nhàng + Giọng thơ trìu mến thiết tha, sâu lắng như lời ru +Lựa chọn hình ảnh thơ sáng tạo,độc đáo; sử dụng các biện pháp tu từ đặc sắc ( So sánh, ẩn dụ...) - Cảm nhận cái hay về mặt nội dung: + Xúc động trước hình ảnh người cha lam lũ, vất vả, hi sinh cuộc đời mình nuôi con khôn lớn trưởng thành, mong con có một cuộc đời hạnh phúc. + Hiểu được công lao to lớn của người cha đối với con cái. + Tấm lòngyêu thương, biết ơn đối với cha mẹ của tác giả. + Trân trọng tình phụ tử thiêng liêng, đẹp đẽ + Thêm biết ơn, yêu thương, kính trọng cha của mình hơn 14
15. 3. LÒNG HIẾU THẢO Đề 1. Đọc văn bản sau: SỰ TÍCH CÂY NGÔ Năm ấy, trời hạn hán. Cây cối chết khô vì thiếu nước, bản làng xơ xác vì đói khát. Nhiều người phải bỏ bản ra đi tìm nơi ở mới. Ở nhà nọ chỉ có hai mẹ con. Người mẹ ốm đau liên miên và cậu con trai lên 7 tuổi. Cậu bé tên là Aưm, có nước da đen nhẫy và mái tóc vàng hoe. Tuy còn nhỏ nhưng Aưm đã trở thành chỗ dựa của mẹ. Hằng ngày, cậu dậy sớm vào rừng kiếm măng, hái nấm, hái quả mang về cho mẹ. Nhưng trời ngày càng hạn hán hơn. Có những lần cậu đi cả ngày mà vẫn không tìm được thứ gì để ăn.Một hôm, vừa đói vừa mệt cậu thiếp đi bên bờ suối. Trong mơ, cậu nhìn thấy một con chim cắp quả gì to bằng bắp tay, phía trên có chùm râu vàng như mái tóc của cậu. Con chim đặt quả lạ vào tay Aưm rồi vỗ cánh bay đi. Tỉnh dậy Aưm thấy quả lạ vẩn ở trên tay. Ngạc nhiên, Aưm lần bóc các lớp vỏ thì thấy phía trong hiện ra những hạt màu vàng nhạt, xếp thành hàng đều tăm tắp. Aưm tỉa một hạt bỏ vào miệng nhai thử thì thấy có vị ngọt, bùi. Mừng quá, Aưm cầm quả lạ chạy một mạch về nhà. Mẹ của cậu vẫn nằm thiêm thiếp trên giường. Thương mẹ mấy ngày nay đã đói lả, Aưm vội tỉa những hạt lạ đó mang giã và nấu lên mời mẹ ăn. Người mẹ dần dần tỉnh lại, âu yếm nhìn đứa con hiếu thảo. Còn lại ít hạt, Aưm đem gieo vào mảnh đất trước sân nhà. Hằng ngày, cậu ra sức chăm bón cho cây lạ. Nhiều hôm phải đi cả ngày mới tìm được nước uống nhưng Aưm vẫn dành một gáo nước để tưới cho cây. Được chăm sóc tốt nên cây lớn rất nhanh, vươn những lá dài xanh mướt. Chẳng bao lâu, cây đã trổ hoa, kết quả. Mùa hạn qua đi, bà con lũ lượt tìm về bản cũ. Aưm hái những quả lạ có râu vàng hoe như mái tóc của cậu biếu bà con để làm hạt giống. Quý tấm lòng thơm thảo của Aưm, dân bản lấy tên câu bé đặt tên cho cây có quả lạ đó là cây Aưm, hay còn gọi là cây ngô. Nhờ có cây ngô mà từ đó, những người dân Pako không còn lo thiếu đói nữa. Câu 1. Truyện Sự tích cây ngô thuộc thể loại nào? A. Truyện cổ tích B. Truyện đồng thoại C. Truyền thuyết D. Thần thoại Câu 2. Câu chuyện trên được kể theo ngôi thứ mấy? A.Ngôi thứ nhất B. Ngôi thứ ba C. Ngôi thứ hai D. Cả ngôi thứ nhất và ngôi thứ ba Câu 3. Trong câu chuyện, em bé cứu sống được mẹ là nhờ tìm được thầy lang giỏi, theo em đúng hay sai? A. Đúng B. Sai Câu 4. Theo em, cây ngô biểu tượng cho điều gì của dân làng Pako? A. Biểu tượng cho sự sống và lòng hiếu thảo B. Biểu tượng cho sự sống và tình yêu thương C. Biểu tượng cho sự sống ấm no của dân làng D. Biểu tượng cho sự sống và ước mơ cao đẹp Câu 5. Vì sao em bé lại đem giống ngô cho mọi người? A. Vì em nghĩ mọi người đều thương yêu em B. Vì em bé muốn mẹ được khỏe mạnh C. Vì em thích loại giống lạ mới thấy lần đầu D. Vì em có lòng tốt muốn chia sẻ cho dân làng Câu 6. Chủ đề nào sau đây đúng với truyện Sự tích cây ngô? A. Ca ngợi ý nghĩa của loài cây B. Ca ngợi lòng hiếu thảo C. Ca ngợi tình cảm gia đình D. Ca ngợi tình mẫu tử Câu 7. Trong câu văn“Mùa hạn qua đi, bà con lũ lượt tìm về bản cũ.”,từ lũ lượt là từ gì? A.Từ láy B. Từ nhiều nghĩa 15
16. C. Từ ghép D. Từ đồng âm Câu 8. “Hằng ngày, cậu dậy sớm vào rừng kiếm măng, hái nấm, hái quả mang về cho mẹ.” Từ in đậm trong câu văn thuộc loại trạng ngữ nào? A. Trạng ngữ chỉ thời gian B. Trạng ngữ chỉ mục đích C. Trạng ngữ chỉ nơi chốn D. Trạng ngữ chỉ nguyên nhân Câu 9. Hãy rút ra bài học mà em tâm đắc nhất sau khi đọc câu chuyện trên. Câu 10. Qua câu chuyện, em thấy mình cần phải có trách nhiệm gì với cha mẹ và cộng đồng? Phần Câu Nội dung Điểm I ĐỌC HIỂU 6,0 1 A 0,5 2 B 0,5 3 B 0,5 4 C 0,5 5 D 0,5 6 B 0,5 7 C 0,5 8 A 0,5 9 - HS nêu được cụ thể bài học; ý nghĩa của bài học. 1,0 - Lí giải được lí do nêu bài học ấy. 10 HS tự rút ra trách nhiệm về nhận thức và hành động của bản thân 1,0 đối với cha mẹ và cộng đồng. II VIẾT 4,0 a. Đảm bảo cấu trúc bài văn tự sự 0,25 b. Xác định đúng yêu cầu của đề. 0,25 Kể lại một truyện truyền thuyết bằng lời văn của em. c. Kể lại một truyện truyền thuyết bằng lời văn của em. 2.5 HS có thể triển khai cốt truyện theo nhiều cách, nhưng cần đảm bảo các yêu cầu sau: - Sử dụng ngôi kể phù hợp. - Giới thiệu được câu chuyện truyền thuyết định kể. - Giới thiệu được nhân vật chính, các sự kiện chính trong truyền thuyết: bắt đầu - diễn biến - kết thúc. - Ý nghĩa của truyện truyền thuyết. d. Chính tả, ngữ pháp 0,5 Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt. e. Sáng tạo: Bố cục mạch lạc, lời kể sinh động, sáng tạo. 0,5 16
17. 2. Chủ đề : Tình yêu quê hương, thiên nhiên, môi trường Đề 1.Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi: ...Quê hương là dáng mẹ yêu Áo nâu nón lá liêu xiêu đi về Quê hương nhắc tới nhớ ghê Ai đi xa cũng mong về chốn xưa Quê hương là những cơn mưa Quê hương là những hàng dừa ven kinh Quê hương mang nặng nghĩa tình Quê hương tôi đó đẹp xinh tuyệt vời Quê hương ta đó là nơi Chôn rau cắt rốn người ơi nhớ về. (Quê hương, Nguyễn Đình Huân) Câu 1. (0.5 điểm) Đoạn thơ trên được viết theo thể thơ nào? A. Thơ lục bát. B. Thơ song thất lục bát. C. Thơ tự do. D. Thơ sáu chữ. Câu 2. (0.5 điểm) Phương thức biểu đạt chính của đoạn thơ là? A. Miêu tả B. Biểu cảm C. Tự sự D. Nghị luận Câu 3. (0.5 điểm) Trong hai dòng thơ sau có mấy cụm danh từ Quê hương là những cơn mưa Quê hương là những hàng dừa ven kinh A. Một cụm B. Hai cụm C. Ba cụm D. Bốn cụm Câu 4. (0.5 điểm) Đoạn thơ trên viết về chủ đề nào? A. Tình cảm bạn bè. B.Tình cảm thầy trò. C.Tình cảm mẹ con. D.Tình yêu quê hương Câu 5 (0,5 điểm): Trong đoạn thơ trên, quê hương hiện lên qua những hình ảnh, âm thanh quen thuộc nào? Nhận xét của em về những hình ảnh đó. Câu 6 (1,5 điểm): Phân tích hiệu quả biểu đạt của biện pháp tu từ so sánh được sử dụng trong những câu thơ sau: “Quê hương là dáng mẹ yêu Áo nâu nón lá liêu xiêu đi về” Câu 7 (1,0 điểm): Những thông điệp mà tác giả gửi gắm qua văn bản trên là gì? Câu 8.(1đ )Viết đoạn văn (5-6 câu) ghi lại cảm xúc của em sau khi đọc đoạn thơ trên Hướng dẫn : Phần Câu Nội dung Điểm I ĐỌC HIỂU 6,0 1 A 0,5 2 B 0,5 3 B 0,5 4 D 0,5 5 - Quê hương gợi lên qua những hình ảnh: dáng mẹ, cơn mưa, 0,25 hàng dừa => Những hình ảnh, âm thanh gần gũi, giản dị, thân thuộc với mỗi con người.Những hình ảnh thơ cho ta thấy quê hương 0,25 không phải là những gì lớn lao mà là những kỉ niệm gắn bó với quá trình trưởng thành của mỗi con người vì vậy quê hương giản dị nhưng rất đỗi thiêng liêng. 6 - Biện pháp tu từ so sánh:“Quê hương là dáng mẹ yêu” 0,5 - Hiệu quả: + Làm cho diễn đạt câu thơ thêm sinh động, chân thực, có sức gợi hình gợi ảnh, tạo ấn tượng, hấp dẫn với người đọc. 0,25 17
18. + Diễn tả nổi bật hình ảnh quê hương thiêng liêng mà gần gũi, ấm áp mang vóc dáng người mẹ yêu dấu. 0,5 + Thể hiện sự ca ngợi, trân trọng quê hương và tình yêu quê hương của tác giả. 0,25 7 HS bám sát vào nội dung, ý nghĩa văn bản để chọn ít nhất 1,0 hai trong những thông điệp: + Tình yêu quê hương là tình cảm thiêng liêng, cao quý nhất hình thành nên phẩm chất, nhân cách và sự trưởng thành của mỗi con người. + Yêu quê hương rất cụ thể như yêu cảnh sắc, kỉ niệm gắn bó với tuổi thơ, bản sắc văn hóa, con người nơi quê hương. + Trân trọng những người có tình cảm với quê hương. + Biểu hiện tình cảm với quê hương của chúng ta bằng những việc làm, hành động thiết thực... PHẦN II: LÀM VĂN II VIẾT 5.0 Câu 1 * Hình thức: Viết đúng hình thức đoạn văn, đủ số câu (4 -6 câu) 0,25 * Nội dung: Ghi lại cảm xúc của bản thân về văn bản trên: Giới thiệu về tác giả, tác phẩm: nội dung và nghệ thuật bài thơ - Thể thơ lục bát, liệt kê. + Tình yêu quê hương không phải là tình cảm trừu tượng, nó được biểu hiện rất cụ thể và rõ nét. tiếng ve, Lời ru của mẹ, Dòng sông con nước, góc trời tuổi thơ + Quê hương là cái nôi đầu tiên đón nhận tiếng khóc chào đời, những bước đi chập chững, gắn với kí ức tuổi thơ không thể nào quên. Tình yêu quê hương luôn gắn liền với yêu gia đình, làng xóm, luôn mong ngóng về quê hương dù ở nơi xa xôi. + Mỗi con người sau khi lớn lên, trưởng thành, vươn mình đến những vùng đất mới nhưng tấm lòng luôn hướng về nơi mình đã sinh ra và lớn lên. Tình yêu quê hương còn là yêu những gì thuộc về mảnh đất mà mình sinh ra ấy, yêu làng xóm, yêu những con đường sỏi đá, yêu nắng, yêu gió dù thời tiết khắc nghiệt. + Quê hương gắn với những con người, những gương mặt mà đi đâu cũng nhớ về. Mỗi người đều có một quê hương để nhớ, để tìm về. + Vậy thì ngay từ bây giờ, khi còn đang ngồi trên ghế nhà trường chúng ta hãy là những người có ích, học tập tốt để mai sau có thể đóp góp sức mình đựng xây quê hương. Đó là tình yêu lớn lao nhất. Đề 2. Đọc ngữ liệu và thực hiện các yêu cầu dưới đây: “Bão bùng thân bọc lấy thân, Tay ôm tay níu tre gần nhau thêm. Thương nhau tre không ở riêng, Luỹ thành từ đó mà nên hỡi người. Chẳng may thân gãy cành rơi, Vẫn nguyên cái gốc truyền đời cho măng. Nòi tre đâu chịu mọc cong, Chưa lên đã nhọn như chông lạ thường. Lưng trần phơi nắng phơi sương, Có manh áo cộc tre nhường cho con. (Trích “Tre Việt Nam” – Nguyễn Duy) 18
19. Câu 1. Đoạn trích trên thuộc thể thơ nào? A. Thơ tự do B. Thơ năm chữ C. Thơ lục bát D. Thơ bốn chữ Câu 2. Phương thức biểu đạt chính của đoạn thơ? A. Nghị luận B. Biểu cảm C. Tự sự D. Miêu tả Câu 3. Xét về cấu tạo, từ “Bão bùng” trong đoạn trích trên thuộc kiểu từ gì? A. Từ láy C. Từ ghép B. Từ ghép Hán Việt D. Từ đơn Câu 4. Hình ảnh cây tre trong đoạn thơ là biểu tượng của: A. Người anh hùng làng Gióng C. Nhân dân lao động Việt Nam B. Người công nhân D. Người lính Câu 5. Đoạn thơ chứa đựng cảm xúc gì của tác giả khi viết về cây tre Việt Nam? Câu 6. Chỉ ra biện pháp tu từ và tác dụng của biện pháp tu từ trong câu thơ sau: Bão bùng thân bọc lấy thân, Tay ôm tay níu tre gần nhau thêm Câu 7. Theo em, hình ảnh cây tre trong đoạn thơ trên có những phẩm chất tốt đẹp nào? Từ đó, đoạn thơ gợi em có những liên tưởng gì? Câu 8. Viết đoạn văn ngắn (độ dài khoảng 10-12 dòng) trình bày cảm xúc của em sau khi đọc đoạn thơ trên. Hướng dẫn Phần Câu Nội dung Điểm I ĐỌC HIỂU 5,0 1 C 0,5 2 B 0,5 3 A 0,5 4 C 0,5 5 Tự hào, hãnh diện, yêu quý cây tre Việt Nam 0,5 6 - BPTT: Nhân hóa 0,5 - Tác dụng: 0,5 + Biện pháp nhân hóa có tác dụng làm cho hình ảnh cây tre có hành động, có tình cảm giống như con người, gần gũi thân thiết với con người. + Biện pháp nhân hóa làm cho câu thơ trở nên sinh động, giàu cảm xúc và gây ấn tượng với người đọc. + Biện pháp nhân hóa cũng giúp thể hiện tình cảm yêu mến của nhà thơ đối với cây tre Việt Nam. 7 - Phẩm chất tốt đẹp của cây tre Việt Nam: 1,0 + Yêu thương, đùm bọc lẫn nhau + Kiên cường, bất khuất + Đức hi sinh cao đẹp - Phẩm chất tốt đẹp của cây tre khiến cho em liên tưởng đến nhân dân 0,5 lao động Việt Nam. II VIẾT 5,0 8 + Đảm bảo các yêu cầu về hình thức của đoạn văn, về độ dài. 1,0 + Nội dung: - Yêu quý, tự hào, hãnh diện về những phẩm chất của cây tre: yêu thương đùm bọc lẫn nhau, kiên cường bất khuất trong gian khó, giàu đức hi sinh - Hình ảnh cây tre gợi cho người đọc liên tưởng tới những phẩm chất cao quý của nhân dân Việt Nam - Thể thơ lục bát uyển chuyển, giọng thơ tha thiết, giàu cảm xúc 19
20. Đề 3. Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi bên dưới : Quê hương đẹp mãi trong tôi Dòng sông bên lở bên bồi uốn quanh Cánh cò bay lượn chòng chành Đàn bò gặm cỏ đồng xanh mượt mà Sáo diều trong gió ngân nga Bình yên thanh đạm chan hòa yêu thương Bức tranh đẹp tựa thiên đường Hồn thơ trỗi dậy nặng vương nghĩa tình. (Bức tranh quê – Thu Hà) Câu 1. Những hình ảnh nào không được nhắc đến trong đoạn thơ? A. Bờ đê. B. Cánh cò. C. Đàn bò. D. Dòng sông. Câu 2. Dòng nào nêu đúng nội dung của đoạn thơ trên? A. Bức tranh tươi sáng, sinh động về một làng quê ven biển. B. Vẻ đẹp bình dị chốn quê hương Bắc bộ. C. Nỗi nhớ da diết, sự gắn bó thủy chung, tình yêu quê hương sâu nặng của tác giả. D. Mong muốn được quay trở về với cuộc sống ở làng quê của tác giả. Câu 3. Em hãy cho biết hình ảnh quê hương gắn liền với các sự vật (dòng sông, cánh cò, đàn bò, sáo diều) được nhìn dưới con mắt của ai? A. Chú bộ đội. B. Người con đi xa nhà, xa quê. C. Cô giáo. D. Trẻ thơ. Câu 4 . Trong câu thơ “Sáo diều trong gió ngân nga”, từ “ngân nga’’ có nghĩa là gì? A. Chỉ âm thanh kéo dài và vang mãi. B. Chỉ âm thanh vui vẻ. C. Chỉ âm thanh trong trẻo. D. Chỉ âm thanh buồn. Câu 5 . Chỉ ra một từ láy có trong bài thơ trên ? Câu 6. Em hiểu thế nào về câu thơ: “Bức tranh đẹp tựa thiên đường.” Câu 7. Từ đoạn thơ trên, gợi cho em tình cảm gì đối với quê hương ? Câu 8. Viết một đoạn văn ( từ 4 đến 6 dòng) nên cảm xúc của em sau khi đọc xong bài thơ trên . Hướng dẫn Phần Câu Nội dung Điểm I ĐỌC HIỂU 5,0 1 A 0,5 2 B 0,5 3 B 0,5 4 A 0,5 5 Từ láy : mượt mà 0,5 6 Câu thơ: “Bức tranh đẹp tựa thiên đường.” được hiểu như sau : 0,5 - Câu thơ “Bức tranh đẹp tựa thiên đường.” được tác giả sử dụng biện pháp tu từ so sánh để chỉ bức tranh đẹp như một thiên đường 1,0 - Câu thơ ngợi ca vẻ đẹp vô cùng sinh động, lộng lẫy của bức tranh - Bức tranh ấy còn toát lên một vẻ đẹp không phải bức tranh nào cũng có . - Ngoài ra còn ca ngợi vẻ đẹp bình dị của quê hương . 7 HS có thể diễn đạt theo nhiều cách khác nhau nhưng về cơ bản cần 1,0 nêu được nội dung sau: - Tự hào , say đắm , trân quý trước vẻ đẹp bình dị của quê hương. - Yêu , nhớ về quê hương khi xa cách - Cần có trách nhiệm học tập, rèn luyện để xây dựng và bảo vệ quê hương giàu đẹp 20