Kế hoạch dạy học Ngữ văn 9 - Bài: Mùa xuân nho nhỏ

Nội dung text: Kế hoạch dạy học Ngữ văn 9 - Bài: Mùa xuân nho nhỏ

1. MÙA XUÂN NHO NHỎ- THANH HẢI I. Tìm hiểu chung: 1. Tác giả - Thanh Hải tên khai sinh là Phạm Bá Ngoãn - Sinh năm 1930 – mất 1980, quê Thừa Thiên – Huế - Các tập thơ: Những đồng chí trung kiên (1962); Huế mùa xuân (tập 1 - 1970, tập 2 - 1975); Dấu võng Trường Sơn (1977); Mưa xuân đất này (1982); Thanh Hải thơ tuyển (1982) - Ngôn ngữ thơ giản dị, trong sáng, giàu cảm xúc. Hình ảnh thơ giàu ý nghĩa - Là một trong những cây bút có công xây dựng nền VHCMMN từ những ngày đầu 2. Tác phẩm * Hoàn cảnh ra đời và xuất xứ - Bài thơ được viết vào tháng 11 năm 1980, khi tác giả đang nằm trên giường bệnh và không lâu sau đó ông qua đời. * Thể thơ: 5 chữ ( gần dân ca miền Trung ) -> Các khổ thơ không đều nhau * PTBĐ: Biểu cảm + Miêu tả * Bố cục: + Phần 1: ( Khổ 1 )-> Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên, đất trời. + Phần 2: ( Khổ 2+3 )-> Cảm xúc về mùa xuân đất nước. + Phần 3 ( Khổ 4+5 )-> Suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ trước mùa xuân đất nước. + Phần 4: ( Khổ cuối )-> Lời ngợi ca quê hương, đất nước qua điệu dân ca xứ Huế. II. Phân tích 1. Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên đất trời Mọc giữa dòng sông xanh Một bông hoa tím biếc + NT: Đảo ngữ -> Tạo ấn tượng bất ngờ, mới mẻ + ĐT '' Mọc '': sự vươn lên khoẻ khoắn và sức sống mãnh liệt của bông hoa mùa xuân + Tính từ chỉ màu sắc : xanh, tím biếc ( màu tím đặc trưng của xừ Huế ) -> Cảnh mùa xuân trong sáng, màu sắc tươi thắm , đầy sức sống mãnh liệt . - Hình ảnh mùa xuân ngập tràn khắp đất trời Ơi con chim chiền chiện Hót chi mà vang trời + Thán từ “ơi” dịu ngọt , thân thương + Từ “ chi” -> cách nói đặc trưng của người dân Huế
2. -> Tình cảm yêu mến mùa xuân - Tiếng chim chiền chiện ngân nga , lảnh lót gọi mùa xuân về -> Gợi không khí vui tươi, rộn ràng, náo nức. Không gian mùa xuân thanh bình, trong trẻo, náo nức âm thanh => Bức tranh mùa xuân đầy màu sắc , sức sống và âm thanh Từng giọt long lanh rơi Tôi đưa tay tôi hứng - Giọt long lanh: giọt sương - mưa xuân trong suốt - Giọt âm thanh tiếng chim chiền chiện NT:+ ẩn dụ chuyển đổi cảm giác ( từ thính giác -> thị giác, xúc giác ) + Điệp từ '' tôi '' + Động từ ( đưa tay, hứng ) -> Chủ động đón nhận vẻ đẹp của thiên nhiên => Niềm say sưa, ngây ngất của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời lúc vào xuân 2. Cảm xúc về mùa xuân đất nước Mùa xuân người cầm súng Mùa xuân người ra đồng - Biểu trưng cho 2 nhiệm vụ: chiến đấu và lao động xây dựng đất nước Lộc giắt đầy trên lưng Lộc trải dài nương mạ + Điệp từ Lộc (chồi non, cành non, cây non...) Cấu trúc thơ song hành - sức sống mùa xuân đã theo con người trải dài đất nước -> Máu và mồ hôi của nhân dân đã góp phần tô điểm mùa xuân và để gữi lấy mùa xuân mãi mãi Tất cả như hối hả Tất cả như xôn xao... + NT: Điệp ngữ, điệp cấu trúc Từ láy , nhịp thơ nhanh , khỏe khoắn -> Sức xuân ngập tràn ở mỗi con người. Nhịp điệu cuộc sống hối hả, khẩn trương, náo nức . -> Sức sống, khí thế đi lên mạnh mẽ của dân tộc trong niềm vui bất tận - Đất nước bốn nghìn năm Vất vả và gian lao
3. - Trong suốt bốn ngàn năm dựng nước và giữ nước cha ông ta phải đổ bao mồ hôi , xương máu -> Tự hào về lịch sử dân tộc, về con người Việt Nam + NT: So sánh , nhân hóa -> Sức sống mãnh liệt của dân tộc và sự phát triển vững mạnh của dân tộc , tương lai tươi sáng của dân tộc => Niềm say mê - tin yêu, tự hào về con người và quê hương đất nước khi vào xuân, trên con đường xây dựng XH mới - XHCN. ( Biểu hiện của tình yêu quê hương đất nước) 3. Suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ Ta làm con chim hót Ta làm một cành hoa Ta nhập vào hoà ca Một nốt trầm xao xuyến + NT: Điệp từ, ngữ -> Lời thơ ngân nga thành lời ca. Một loạt những hình ảnh ẩn dụ thể hiện khát vọng của Tg + Cái '' tôi '' ( cá nhân ) thành '' ta '' ( chung ) - Tâm nguyện không phải của một cá nhân mà của mọi người. (nốt trầm trong bản hoà ca không ồn ào, to tát , cao giọng nhưng xao xuyến, rung động tâm hồn ) -> Ước nguyện giản dị, chân thành muốn hoà nhập cùng cuộc sống của đất nước, muốn cống hiến cho đời . Một mùa xuân nho nhỏ Lặng lẽ dâng cho đời NT: ẩn dụ, từ láy và tình từ -> Nguyện sống đẹp như mùa xuân, muốn làm một mùa xuân nho nhỏ để dâng hiến cho đời góp phần làm lên mùa xuân của đất nước. Dù là tuổi hai mươi Dù là khi tóc bạc +NT: Điệp ngữ, ẩn dụ -> Khát vọng cống hiến cho cuộc đời bất kể thời gian và tuổi tác - Ước nguyện giản dị mà cao đẹp 4. Lời ngơi ca quê hương, đất nước Mùa xuân - ta hát Câu Nam ai, Nam bình Nước non ngàn dặm mình Nước non ngàn dặm tình Nhịp phách tiền đất Huế + Kết thúc bằng vần bằng, nhịp trầm + Điệp ngữ +Hình ảnh đặc trưng của xứ Huế
4. -> Hình ảnh quê hương khắc sâu trong tâm hồn tác giả => Tâm hồn khao khát được sống cùng mùa xuân đất nước, được dâng hiến cho đời III. Tổng kết 1. Nghệ thuật Nhạc điệu trong sáng, nhiều hình ảnh ẩn dụ và so sánh sáng tạo 2. Nội dung Tình yêu với đất nước và khát vọng cống hiến cho đời...