Đề thi học sinh giỏi Ngữ Văn 9 (Phần 2) - Trường THCS Tân Viên (Có đáp án)

Nội dung text: Đề thi học sinh giỏi Ngữ Văn 9 (Phần 2) - Trường THCS Tân Viên (Có đáp án)

1. Lương Thị Hồng Yến - Trường THCS Tân Viên - Huyện An Lão Câu hỏi II. PHẦN VIẾT Câu 2: “Văn học xét đến cùng là câu chuyện của trái tim”. Em hiểu nhận định đó như thế nào? Viết bài văn nghị luận trình bày suy nghĩ của em về ý kiến trên qua việc phân tích truyện ngắn dưới đây. HƯƠNG HOA HOÀNG LAN (Khuê Phan) Những chồi xuân lặng lẽ nhú lên từ cành cây khô cằn. Chỉ mấy ngày sau, cả cây hoàng lan đã khoác trên mình một màu xanh nõn nà. Một chiếc áo được dệt từ hàng vạn, vạn chồi non. Trông cây hoàng lan thật đẹp nhưng cũng vô cùng giản dị. Hà đẩy cánh cổng gỗ nặng trịch để bước vào vườn với bà. Cô bé ngước nhìn cây hoàng lan, nó như một cậu anh cả trong vườn, to lớn, vững chắc – Bà ơi, cây hoàng lan này có lâu chưa bà? Bà cười, tay bà vẫn cẩn thận gài những nhành cây nhót phủ đầy hoa trắng ngà vào hàng rào: – Nó có từ lâu lắm, hồi bằng các cháu, bà đã thấy nó to và cao như thế này rồi. Bao năm trôi qua, cứ tưởng nó sẽ già đi, nhưng không, mỗi mùa xuân tới nó lại trẻ trung như hồi nào. – Bà ơi, thế bà có biết ai trồng nó không hả bà? Bà lắc đầu: – Hồi trước, bà cũng hỏi như cháu ấy, nhưng chẳng ai biết. Hà đến bên cây hoàng lan, thân nó mốc thếch và nứt nẻ. Những chú kiến đen hối hả leo cây. Từ trên cành cây cao, đôi chim sâu chuyền cành tíu tít. – Cháu biết không, cứ mỗi dịp cây hoàng lan ra hoa thì cả vùng này thơm nức – Bà ơi, bên kia sông có ngửi thấy hương của cây hoàng lan này không? – Hà tò mò hỏi. – Có chứ! Hương hoa lan còn bay xa hơn nữa cháu ạ. – Xa nữa cơ ạ? Con sông rộng thế mà gió cũng đưa nó qua sông được bà nhỉ Bà dừng tay, đôi mắt nhìn xa xôi: – Hồi ông đi bộ đội, thư nào về ông cũng hỏi cây hoàng lan. Ông nhớ nó lắm. Rồi ông bảo bà gửi cho ông mấy cánh hoa vàng của cây hoàng lan này. – Bà có gửi cho ông không? – Hà chăm chú. Bà gật đầu rồi dắt Hà vào nhà. Bà lần mở cái rương mây nhỏ trên đầu giường và lấy ra mấy cánh hoa đã héo quắt queo và đen sẫm lại. – Những cánh hoa này đấy cháu ạ. Các chiến sĩ trong đơn vị đã tìm thấy nó ở dưới đáy ba lô của ông Hà run run đỡ những cánh hoa hoàng lan từ trong tay bà. Cô bé ngước đôi mắt tròn xoe nhìn lên ban thờ. Hà thấy bà cũng nhìn theo Bây giờ thì cô bé đã hiểu vì sao bà yêu quý cây hoàng lan và mảnh vườn này đến thế. Những cánh hoa hoàng lan đã đen sậm trên tay Hà như vẫn còn phảng phất hương thơm. Chú thích
2. Nguyễn Phan Khuê sinh 1971 tại Mão Điền, Thuận Thành, Bắc Ninh, tốt nghiệp Đại học Văn hóa Hà Nội 1992, Thạc sĩ báo chí - Học viện Báo chí Tuyên truyền 2016. Từng làm báo Nhi đồng. Hiện là Tổng biên tập báo Thiếu niên tiền phong và Nhi đồng. Tác phẩm chính: Thiếu nữ bị lạc – tiểu thuyết in năm 1992; Đại uý tí hon – tập truyện thiếu nhi – 1998; Quà của ông Ngoại – tập truyện thiếu nhi – 2011. Hương hoa hoàng lan nằm trong tập truyện cùng tên, xuất bản năm 2023, gồm 14 truyện ngắn – mỗi truyện là một “câu chuyện nhỏ xinh” như lời thủ thỉ về những ký ức tuổi thơ, những kỷ niệm đẹp và ngộ nghĩnh, những điều có thể xảy ra trong cuộc sống hằng ngày
3. DAPAN Phần II Câu Nội dung Điểm 2 a. Xác định được yêu cầu của kiểu bài nghị luận văn học. 0,25 b. Xác định đúng yêu vấn đề cần nghị luận : Suy nghĩ về ý 0,25 kiến: “Văn học xét đến cùng là câu chuyện của trái tim” c. Đề xuất được hệ thống luận điểm phù hợp để làm rõ vấn đề của bài viết. - Xác dịnh được các dẫn chứng của bài viết. 0,25 - Sắp xếp được hệ thống các ý hợp lý theo bố cục 3 phần của bài văn nghị luận. *.Giới thiệu vấn đề nghị luận và nêu khái quát quan điểm 0,25 của cá nhân về vấn đề. * Triển khai vấn đề nghị luận. - Thể hiện quan điểm của người viết có thể theo 1 số gợi ý sau: 1.Mở bài 0,25 - Giới thiệu, dẫn dắt vấn đề nghị luận 2. Thân bài - Giải thích: + Văn học: Là loại hình sáng tác phản ánh những vấn đề của đời sống xã hội và con người thông qua hình tượng nghệ thuật bằng phương tiện ngôn từ. – “câu chuyện của trái tim”: là những rung động, cảm xúc mãnh liệt của tác giả trước con người, trước cuộc sống, là cách 0,25 nhìn sâu sắc về con người, cuộc sống – nghĩa là những phát hiện của nhà văn muốn truyền tải tới trái tim người đọc. => Ý kiến trên khẳng định: một tác phẩm văn học không chỉ phản ánh hiện thực đời sống mà còn chứa đựng những tình cảm, cảm xúc, cách nhìn, suy nghĩ của người nghệ sĩ trước hiện thực đó, khiến người đọc rung động hướng người đọc tới những giá trị nhân văn cao cả. -Bàn luận + Mỗi tác phẩm ra đời đều là một thành quả nghệ thuật chứa đầy tâm huyết của nhà văn. Mỗi trang viết dù nói về đề tài gì đều thể hiện lòng yêu, ghét, thể hiện một quan điểm nhân sinh đưa tới sự hướng thiện, hướng tới cái cao cả, cái đẹp của cuộc 0,25 sống. - Tác phẩm nghệ thuật lấy chất liệu ở thực tại đời sống khách quan nhưng không phải là sự sao chép giản đơn “chụp ảnh” nguyên xi thực tại ấy mà người nghệ sĩ gửi vào đó một cách nhìn, một lời nhắn nhủ của riêng mình.
4. - Nội dung của tác phẩm văn học đâu chỉ là câu chuyện, là con người như ở ngoài đời mà quan trọng hơn là tư tưởng tấm lòng, cách nghĩ, ước mơ, khát vọng chân thành nhất, mãnh liệt nhất về con người và về cuộc đời mà nhà văn gửi gắm trong đó. Và điều cốt yếu là “câu chuyện” của đời được người viết đưa vào “trái tim” độc giả. - Từ những tình cảm tốt đẹp mà tác phẩm nghệ thuật đem lại, người đọc sẽ có hành động phù hợp như kế thừa, phát huy, noi theo những điều tốt đẹp trong cuộc sống. - Chứng minh qua truyện ngắn: * Giới thiệu tác giả, truyện ngắn “Hương hoa hoàng lan” *“Câu chuyện của trái tim” trong truyện ngắn là câu 0,75 chuyện cảm động giữa người ông và người bà của bé Hà - Ông của bé Hà đi bộ đội, hành trang mang theo bên mình là “mấy cánh hoàng lan” xếp tận dưới đáy ba lô. - Mấy cánh hoàng lan là biểu tượng cho nỗi nhớ quê hương, nỗi nhớ người thân của người ra trận : “thư nào về ông cũng hỏi cây hoàng lan. Ông nhớ nó lắm. Rồi ông bảo bà gửi cho ông mấy cánh hoa vàng của cây hoàng lan này”. => Nhân vật “người ông” chỉ xuất hiện trong cuộc trò chuyện giữa bé Hà và người bà, nhưng câu chuyện về ông là câu chuyện của bao người trai Việt Nam trong thời kì vệ quốc: Khi cần họ sẵn sàng gác lại tình riêng để lên đường vì nghĩa lớn theo tiếng gọi của non sông, đất nước, tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc. - Bà của bé Hà, người phụ nữ tần tảo, luôn sống với kí ức về người chồng đã hi sinh thân mình vì tổ quốc: “đôi mắt nhìn xa xôi”; “lần mở cái rương mây nhỏ trên đầu giường và lấy ra mấy cánh hoa đã héo quắt queo và đen sẫm lại”. => Câu chuyện về người bà của bé Hà là câu chuyện của người vợ chờ chồng. Khi chồng hi sinh vì đất nước bà vẫn lưu giữ lại những mảnh kí ức về chồng của mình. Còn kỉ vật cụ thể là những cánh hoàng lan đã úa màu thời gian nhưng không thể làm úa tàn những kí ức tốt đẹp mà bà đã lưu giữ về ông. - Kí ức của cả ông và bà đã gặp nhau ở hình ảnh cây hoàng lan cùng hương hoa thơm ngát của nó tạo thành một câu chuyện của trái tim gây xúc động lòng người. * “Câu chuyện của trái tim” trong truyện ngắn là câu chuyện về tình cảm của người cháu đối với ông, bà của mình 0,75 - Hà thuộc lớp người được sinh ra khi chiến tranh đã lùi vào dĩ vãng. Cái đáng quý ở Hà là tình cảm chân thành đối với thế
5. hệ ông bà của mình, là thái độ trân trọng, nâng niu những kí ức đẹp của một thời hoa lửa. + Câu chuyện của Hà là câu chuyện đứa cháu về quê thăm bà. Một sự tò mò khiến cô bé biết được những điều thật thiêng liêng với bà về những cánh hoa hoàng lan. Điều đó khiến cô bé cảm thấy vô cùng xúc động. Cô càng hiểu và yêu quý ông và bà mình hơn. “Hà run run đỡ những cánh hoa hoàng lan từ trong tay bà. Cô bé ngước đôi mắt tròn xoe nhìn lên ban thờ. Hà thấy bà cũng nhìn theo Bây giờ thì cô bé đã hiểu vì sao bà yêu quý cây hoàng lan và mảnh vườn này đến thế. Những cánh hoa hoàng lan đã đen sậm trên tay Hà như vẫn còn phảng phất hương thơm” => Câu chuyện về bé Hà là câu chuyện của một cô bé tuổi mới lớn, tâm hồn nhạy cảm. Hà nhạy cảm với vẻ đẹp của quê hương qua mùi hương hoa hoàng lan, nhạy cảm với những tâm sự kín đáo của bà và hơn hết cô còn là một cô bé có tấm lòng hiếu thảo biết trân trọng quá khứ của ông bà, biết chia sẻ với bà những điều tưởng chừng như quá đỗi bình thường trong cuộc sống. - Câu chuyện của trái tim trong truyện ngắn “Hương hoa hàng lan” đã để lại trong lòng người đọc nỗi bâng khuâng khó tả. Đó là niềm trăn trở trước trước những đau thương mất mát bao người dân Việt Nam nói chung trong những năm tháng chiến tranh gian khổ. Chiến tranh gây ra cảnh sinh li tử biệt nhưng chiến tranh không bao giờ hủy diệt được những tình cảm cao đẹp của con người Việt Nam. Từ đó, chúng ta càng thêm trân quý sự hy sinh của người lính, trân quý tình cảm chung thuỷ của người phụ nữ Việt Nam, trân quý hơn cuộc sống hòa bình mà chúng ta đang được hưởng. *Tác động của câu chuyện tới trái tim độc giả - Xúc động trước câu chuyện tình đẹp của một lớp người trong 0,5 thời chiến. Biết ơn những hi sinh, cống hiến của họ. - Trân quý, giữ gìn tình cảm gia đình. - Hướng người đọc tới lẽ sống cao đẹp, giàu tình yêu thương, sống có trách nhiệm. * “Câu chuyện trái tim” trong truyện ngắn “Hương hoa hoàng lan” được kể lại bằng những sáng tạo nghệ thuật độc đáo: - Ý nghĩa nhan đề: Hương hoa hoàng lan là một nhan đề có chứa yếu tố lãng mạn, một câu chuyện tình gắn với mùi hương 0,25 của một loài hoa được nhiều người yêu quý, được hình dung và mường tượng qua cuộc trò chuyện giữa hai bà cháu bé Hà.
6. Nhan đề của câu chuyện gợi sự liên tưởng chủ đề của tác phẩm: Ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của con người: biết hi sinh, cống hiến và chung thuỷ. - Cốt truyện: cốt truyện đơn tuyến, đơn giản, ít sự kiện mà chỉ là cuộc gặp gỡ bất ngờ ngắn ngủi của hai nhân vật nhưng để lại dư âm trong lòng bạn đọc. - Nhân vật phụ xuất hiện trước, nhân vật chính xuất hiện sau. Ngôi kể thứ ba, nhân vật được nhìn nhận từ ở các góc độ khác nhau nên hiện ra tương đối rõ ràng. - Ngôn ngữ giàu hình ảnh, giàu cảm xúc, giàu chất tạo hình, thấm đẫm chất thơ. => Tất cả những cái đẹp về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm chính là sản phẩm của quá trình lao động cực nhọc, sáng tạo và mê say của nhà văn. - Khẳng định quan điểm “văn học là câu chuyện của những trái tim” là hoàn toàn chính xác. Khuê Phan đã thực sự mang đến cho chúng ta cả một bức thông điệp đẹp đẽ và sâu sắc về sự trân trọng, giữ gìn, sự hi sinh cao cả và tình cảm thuỷ chung muôn đời. Và chắc hẳn, câu chuyện về mùi hương của loài hoa hoàng lan ấy sẽ “thơm ngát” mãi trong trái tim của của người đọc nhiều thế hệ. 0,25 - Bài học đối với người sáng tác và tiếp nhận: + Nhà văn để đưa được “câu chuyện của trái tim” đến với người đọc cần có sự rung động mãnh liệt, trái tim đồng cảm yêu thương, sự thấu hiểu đối với con người, cuộc sống... + Bạn đọc cần có sự đồng cảm, trân trọng “câu chuyện của trái tim” trong mỗi tác phẩm... 3. Kết bài 0,25 - Khẳng định lại giá trị tác phẩm: d. Viết bài văn đảm bảo các yêu cầu sau: - Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận. 0,25 - Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đúng, bằng chứng tiêu biểu phù hợp, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và bằng chứng. - L ưu ý: Học sinh có thể trình bày suy nghĩ, quan điêm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật. e. Sáng tạo: có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc 0,25 về VĐNL, biết vận dụng lí luận văn học trong quá trình phân tích , nhận xét, biết liên hệ với tác phẩm khác để làm nổi bật vấn đề nghị luận.