30 Đề đọc hiểu truyện ngắn môn Ngữ văn (Có đáp án)

Nội dung text: 30 Đề đọc hiểu truyện ngắn môn Ngữ văn (Có đáp án)

1. ĐỀ 1: Đọc văn bản sau: Mùa hè năm đó là mùa hè quê ngoại. Cuối năm lớp chín, tôi học bù đầu, người xanh như tàu lá. Ngày nào mẹ tôi cũng mua bí đỏ về nấu canh cho tôi ăn. Mẹ bảo bí đỏ bổ óc, ăn vào học bài sẽ mau thuộc. Trước nay, tôi vốn thích món này. Bí đỏ nấu với đậu phộng thêm vài cọng rau om, ngon hết biết. Nhưng ngày nào cũng phải buộc ăn món đó, tôi đâm ngán. Hơn nữa, dù dạ dày tôi bấy giờ tuyền một màu đỏ, trí nhớ tôi vẫn chẳng khá lên chút nào. Tôi học trước quên sau, học sau quên trước. Vì vậy tôi phải học gấp đôi những đứa khác. Tối, tôi thức khuya lơ khuya lắc. Sáng, tôi dậy từ lúc trời còn tờ mờ. Mắt tôi lúc nào cũng đỏ kè. Ba tôi bảo: - Nhất định đầu thằng Chương bị hở một chỗ nào đó. Chữ nghĩa đổ vô bao nhiêu rớt ra bấy nhiêu. Thế nào sang năm cũng phải hàn lại. Mẹ tôi khác ba tôi. Mẹ không phải là đàn ông. Mẹ không nỡ bông phèng trước thân hình còm nhom của tôi. Mẹ xích lại gần tôi, đưa tay nắn nắn khớp xương đang lồi ra trên vai tôi, bùi ngùi nói: - Mày học hành cách sao mà càng ngày mày càng giống con mắm vậy Chương ơi! Giọng mẹ tôi như một lời than. Tôi mỉm cười trấn an mẹ: - Mẹ đừng lo! Qua kỳ thi này, con lại mập lên cho mẹ coi! Không hiểu mẹ có tin lời tôi không mà tôi thấy mắt mẹ rưng rưng. Thấy mẹ buồn, tôi cũng buồn lây. Nhưng tôi chẳng biết cách nào an ủi mẹ. Tôi đành phải nín thở nuốt trọn một tô canh bí đỏ cho mẹ vui lòng. Dù sao, công của tôi không phải là công cốc. Những ngày thức khuya dậy sớm đã không phản bội lại tôi. Kỳ thi cuối năm, tôi xếp hạng khá cao. Ba tôi hào hứng thông báo: - Sang năm ba sẽ mua cho con một chiếc xe đạp. Mẹ tôi chẳng hứa hẹn gì. Mẹ chỉ “thưởng” tôi một cái cốc trên trán: - Cha mày! Từ nay lo mà ăn ngủ cho lại sức nghe chưa! Ba tôi vui. Mẹ tôi vui. Nhưng tôi mới là người vui nhất. Tôi đàng hoàng chia tay với những tô canh bí đỏ mà không sợ mẹ tôi thở dài. Dù sao thì cũng cảm ơn mày, cơn ác mộng của tao, nhưng bây giờ xin tạm biệt nhé! Tôi cúi đầu nói thầm
2. với trái bí cuối cùng đang nằm lăn lóc trong góc bếp trước khi cung tay cốc cho nó một phát. Trích Hạ đỏ, Nguyễn Nhật Ánh, NXB Trẻ, 2019 Thực hiện yêu cầu: Câu 1. Xác định ngôi kể của đoạn trích. Câu 1. Chi tiết “Tôi đàng hoàng chia tay với những tô canh bí đỏ mà không sợ mẹ tôi thở dài” ẩn chứa những cảm xúc gì của nhân vật tôi? Câu 3. Nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu Cuối năm lớp chín, tôi học bù đầu, người xanh như tàu lá. Câu 4. Qua nhân vật tôi, anh/chị có suy nghĩ gì về những phẩm chất cần có của con người trong cuộc sống hiện nay? Câu 5. Anh/chị rút ra được thông điệp tích cực gì sau khi đọc văn bản? Vì sao? GỢI Ý Câu 1. Ngôi kể của đoạn trích: ngôi thứ nhất. Câu 2. Chi tiết “Tôi đàng hoàng chia tay với những tô canh bí đỏ mà không sợ mẹ tôi thở dài” ẩn chứa những cảm xúc của nhân vật tôi: Vui vì trút bỏ được gánh nặng thi cử, đáp lại sự kì vọng của người mẹ, thoát khỏi sự ngán ngẩm của món canh bí đỏ. Câu 3. Nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu Cuối năm lớp chín, tôi học bù đầu, người xanh như tàu lá. - Câu văn sử dụng biện pháp so sánh: học nhiều, người xanh như tàu lá - Tác dụng của biện pháp tu từ so sánh: + Tạo tính sinh động, tăng sức gợi hình gợi cảm cho câu văn + Làm nổi bật sự xanh xao, yếu ớt, mệt mỏi của nhân vật tôi vì phải học hành vất vả.
3. Câu 4. Qua nhân vật tôi, em thấy những phẩm chất cần có của con người trong cuộc sống hiện nay: chăm chỉ, nỗ lực, biết yêu thương, trân trọng tình cảm gia đình Câu 5. - HS rút ra được thông điệp tích cực; - Lí giải hợp lí, thuyết phục. I. ĐỀ ĐỌC HIỂU VĂN BẢN TRUYỆN ĐỀ 02 Đọc đoạn trích: Nhà mẹ Lê là một gia đình một người mẹ với mười một người con. Bác Lê là một người đàn bà nhà quê chắc chắn và thấp bé, da mặt và chân tay răn reo như một quả trám khô. Khi bác mới đến phố, ai ai cũng chú ý đến đám con của bác: mười một đứa, mà đứa nhớn mới có mười bảy tuổi! Đứa bé nhất hãy còn bế trên tay. Mẹ con bác ta ở một căn nhà cuối phố, cái nhà cũng lụp xụp như những căn nhà khác. Chừng ấy người chen chúc trong một khoảng rộng độ bằng hai chiếc chiếu, có mỗi một chiếc giường nan đã gẫy nát. Mùa rét thì giải ổ rơm đầy nhà, mẹ con cùng nằm ngủ trên đó, trông như một cái ổ chó, chó mẹ và chó con lúc nhúc. Đối với những người nghèo như bác, một chỗ ở như thế cũng tươm tất lắm rồi. Nhưng còn cách kiếm ăn? Bác Lê chật vật, khó khăn suốt ngày cũng không đủ nuôi chừng ấy đứa con. Từ buổi sáng tinh sương, mùa nực cũng như mùa rét, bác ta đã phải trở dậy để đi làm mướn cho những người có ruộng trong làng. Những ngày có người mướn ấy, tuy bác phải làm vất vả, nhưng chắc chắn buổi tối được mấy bát gạo và mấy đồng xu về nuôi lũ con đói đợi ở nhà. Đó là những ngày sung sướng. Nhưng đến mùa rét, khi các ruộng lúa đã gặt rồi, cánh đồng chỉ còn trơ cuống rạ dưới gió bấc lạnh như lưỡi dao sắc khía vào da, bác Lê lo sợ, vì không ai mướn bác làm việc gì nữa. Thế là cả nhà nhịn đói. Mấy đứa nhỏ nhất, con Tý, con Phún, thằng Hy mà con chị nó bế, chúng nó khóc lả đi mà không có cái ăn.
4. Dưới manh áo rách nát, thịt chúng nó thâm tím lại vì rét, như thịt con trâu chết. Bác Lê ôm ấp lấy con trong ổ rơm, để mong lấy cái ấm của mình ấp ủ cho nó. (Trích Nhà mẹ Lê, Thạch Lam, NXB Đời nay, 1937) Thực hiện các yêu cầu sau: Câu 1. Xác định và nêu tác dụng của biện pháp tu từ trong câu văn sau: “Mùa rét thì giải ổ rơm đầy nhà, mẹ con cùng nằm ngủ trên đó, trông như một cái ổ chó, chó mẹ và chó con lúc nhúc” Câu 2. Anh/Chị hiểu như thế nào về chi tiết:“Bác Lê ôm ấp lấy con trong ổ rơm, để mong lấy cái ấm của mình ấp ủ cho nó.”? Câu 3. Nhận xét về cuộc sống của gia đình bác Lê được nêu trong đoạn trích. Câu 4. Tình cảnh nhà bác Lê trong đoạn trích gợi cho anh/chị suy nghĩ gì về những mảnh đời nghèo khổ, bất hạnh ở cuộc sống ngoài đời thực? GỢI Ý Câu 1. Xác định và nêu tác dụng của biện pháp tu từ trong câu văn sau:“Mùa rét thì giải ổ rơm đầy nhà, mẹ con cùng nằm ngủ trên đó, trông như một cái ổ chó, chó mẹ và chó con lúc nhúc.” Cách làm: - Gọi tên, chỉ ra từ ngữ, hình ảnh chứa biện pháp tu từ. - Nêu hiệu quả: Biện pháp tu từ ... đã đem lại hiệu quả thẩm mĩ cho câu văn/ đoạn văn/ truyện ngắn: + Về nội dung (trả lời các câu hỏi): ++ Nhằm nhấn mạnh/ khắc họa điều gì? (ý khái quát) ++ Điều đó được diễn tả cụ thể như thế nào qua các từ ngữ, hình ảnh chứa biện pháp tu từ? (ý cụ thể) ++ Thể hiện tâm trạng, thái độ, cảm xúc gì của tác giả? + Về hình thức nghệ thuật: ++ Với các biện pháp điệp: Tạo nhịp điệu ...; giọng điệu ...; tăng tính liên kết cho đoạn văn (chỉ rõ nhịp điệu gì, giọng điệu gì); ++ Với các biện pháp ẩn dụ, so sánh, nhân hóa, hoán dụ...: Khiến câu văn/ đoạn văn giàu hình ảnh, sinh động, hấp dẫn.
5. * Trả lời - Biện pháp tu từ: So sánh: mẹ con bác Lê nằm ngủ trong cái ổ rơm “trông như một cái ổ chó”. - Tác dụng: Tăng sức gợi hình, biểu cảm; nhằm miêu tả rõ tình cảnh nghèo khổ, đáng thương của nhà mẹ Lê. Câu 2. Anh/Chị hiểu như thế nào về chi tiết:“Bác Lê ôm ấp lấy con trong ổ rơm, để mong lấy cái ấm của mình ấp ủ cho nó.”? * Cách làm - Tìm hiểu nghĩa đen của từng hình ảnh trong cuộc sống thực tại - Rút ra ý nghĩa tượng trưng của từng hình ảnh trong tác phẩm (gắn với nhân vật, tư tưởng chủ đề của tác phẩm) * Trả lời - Trong cảnh đói nghèo, bác Lê ôm lấy những đứa con để mong ủ ấm, che chở cho con. - Chi tiết đó:
6. + Thể hiện tình yêu thương con của người mẹ nghèo khổ. + Tình cảnh thật đáng thương, tội nghiệp của gia đình bác Lê. Câu 3. Nhận xét về cuộc sống của gia đình bác Lê được nêu trong đoạn trích. Cách làm Trả lời các câu hỏi: - Cuộc sống của nhân vật là cuộc sống như thế nào? - Tính cách, phẩm chất của nhân vật có tốt đẹp, có đem lại giá trị cho cộng đồng, xã hội hay không? - Số phận, tính cách, phẩm chất đó đại diện cho đối tượng nào, giai cấp nào trong xã hội? Qua tính cách, phẩm chất đó, nhà văn muốn gửi đến chúng ta thông điệp gì? * Trả lời: - Cuộc sống của gia đình bác Lê: + Cuộc sống nghèo khó, cùng quẫn; + Nhưng vẫn biết yêu thương, đùm bọc lẫn nhau. - Sự yêu thương, đù bọc của mẹ con bác Lê là tình cảm cao đẹp mà không phải gia đình nào cũng có được. - Cuộc sống của mẹ con bác Lê tiêu biểu cho số phận nghèo khổ, bất hạnh của người nông dân trước Cách mạng tháng Tám năm 1945. Qua đó, nhà văn thể hiện sự cảm thông sâu sắc với số phận bất hạnh đó Câu 4. Tình cảnh nhà bác Lê trong đoạn trích gợi cho anh/chị suy nghĩ gì về những mảnh đời nghèo khổ, bất hạnh ở cuộc sống ngoài đời thực? Cách làm: - Chỉ ra tình cảnh gia đình nhà bác Lê - Nêu suy nghĩ của bản thân về những mảnh đời nghèo khổ, bất hạnh ở ngoài cuộc sống đời thực. Trả lời:
7. - Tình cảnh nhà bác Lê: Nghèo đói, túng quẫn đến cùng cực. - Tình cảnh nhà bác Lê khiến em suy nghĩ về những mảnh đời nghèo khổ, bất hạnh ở cuộc sống ngoài đời thực: + Ngoài đời thực vẫn còn những con người có hoàn cảnh khó khăn, bất hạnh. + Cuộc sống hiện nay dù vẫn còn mảnh đời bất hạnh nhưng không đến mức như nhà mẹ Lê. Vì xung quanh vẫn còn những nhà hảo tâm, tấm lòng thiện nguyện. ĐỀ 03 Đọc đoạn trích: “Ðiền rất yêu giăng. Cái ấy cũng là thường, bởi óc Ðiền đẫm văn thơ. Có đọc văn thơ, mới biết giăng là một cái đẹp và quý lắm. Giăng là cái liềm vàng giữa đống sao. Giăng là cái đĩa bạc trên tấm thảm nhung da trời. Giăng tỏa mộng xuống trần gian. Giăng tuôn suối mát để những hồn khát khao ngụp lặn. Giăng, ơi giăng! Cái vú mộng tròn đầy mà thi sĩ của muôn đời mon man! Ðiền không ân hận chút nào. Hai thân Ðiền bán cả ruộng, vườn đi để cho Ðiền đi học chẳng phí đâu. Ðã đành các người chỉ có cái mục đích con làm nên ông phán, ông tham để ấm thân; các người hoàn toàn thất vọng khi thấy con leo cau đến tận buồng mà lại hỏng ăn. Ðiền tạng yếu quá, không được nhận vào công sở; và các người đã vội cho là tiền con đi học thật là tiền vất xuống sông. Nhưng Ðiền tin rằng: cái học thức của Ðiền tuy chẳng giúp Ðiền kiếm nổi miếng ăn, nhưng cũng có ích cho Ðiền nhiều lắm. Chỉ nói một cái nhờ nó mà Ðiền đọc nổi văn thơ, và nhờ văn thơ mà hiểu được cái đẹp của gió, của giăng. Và Điền rất phàn nàn cho những tâm hồn cằn cỗi như tâm hồn của vợ Điền. Đối với thị, giăng chỉ là đỡ tốn hai xu dầu!” (Trích “Giăng sáng” - Nam Cao, Trang 223, Tuyển tập Nam Cao, NXB Văn hóa thông tin Hà Nội, 2000) Thực hiện các yêu cầu sau:
8. Câu 1. Xác định nội dung chính của đoạn trích. Câu 2. Chỉ ra và nêu tác dụng của những đặc sắc nghệ thuật trong những câu văn sau: “Giăng là cái liềm vàng giữa đống sao. Giăng là cái đĩa bạc trên tấm thảm nhung da trời. Giăng tỏa mộng xuống trần gian. Giăng tuôn suối mát để những hồn khát khao ngụp lặn. Giăng, ơi giăng!” Câu 3. Anh/Chị có đồng ý với quan điểm sau của nhân vật Điền không? Vì sao? “Ðiền tin rằng: cái học thức của Ðiền tuy chẳng giúp Ðiền kiếm nổi miếng ăn, nhưng cũng có ích cho Ðiền nhiều lắm. Chỉ nói một cái nhờ nó mà Ðiền đọc nổi văn thơ, và nhờ văn thơ mà hiểu được cái đẹp của gió, của giăng.” Câu 4. Qua đoạn trích trên, anh/chị hãy nhận xét về người trí thức trước Cách mạng tháng Tám. GỢI Ý Câu 1. Xác định nội dung chính của đoạn trích. Cách làm Trả lời câu hỏi: Đoạn văn đó nói về cái gì? Trả lời: Nội dung chính của đoạn trích: Nói về niềm say mê và khát vọng văn chương lãng mạn của Điền. Câu 2. Chỉ ra và nêu tác dụng của những đặc sắc nghệ thuật trong những câu văn sau: “Giăng là cái liềm vàng giữa đống sao. Giăng là cái đĩa bạc trên tấm thảm nhung da trời. Giăng tỏa mộng xuống trần gian. Giăng tuôn suối mát để những hồn khát khao ngụp lặn. Giăng, ơi giăng!” Cách làm: - Gọi tên, chỉ ra những đặc sắc về nghệ thuật của đoạn văn: cách dùng từ, đặt câu, biện pháp tu từ.
9. - Nêu hiệu quả: Những đặc sắc nghệ thuật ấy đã đem lại hiệu quả thẩm mĩ cho câu văn/ đoạn văn/ truyện ngắn: + Về nội dung (trả lời các câu hỏi): ++ Nhằm nhấn mạnh/ khắc họa điều gì? (ý khái quát) ++ Điều đó được diễn tả cụ thể như thế nào qua các từ ngữ, hình ảnh chứa biện pháp tu từ? (ý cụ thể) ++ Thể hiện tâm trạng, thái độ, cảm xúc gì của tác giả? + Về hình thức nghệ thuật: ++ Với các biện pháp điệp: Tạo nhịp điệu ...; giọng điệu ...; tăng tính liên kết cho đoạn văn (chỉ rõ nhịp điệu gì, giọng điệu gì); ++ Với các biện pháp ẩn dụ, so sánh, nhân hóa, hoán dụ...: Khiến câu văn/ đoạn văn giàu hình ảnh, sinh động, hấp dẫn. Trả lời - Đặc sắc nghệ thuật trong đoạn văn: + Sử dụng câu văn ngắn; + Sử dụng biện pháp tu từ: Điệp từ “giăng’, điệp cấu trúc: “Giăng là ”, so sánh trăng với cái liềm vàng giữa đống sao; cái đĩa bạc trên tấm thảm nhung da trời. + Sử dụng pháp lặp “Điền” - Tác dụng: + Thể hiện cảm xúc mãnh liệt và đắm say của nhân vật trước vẻ đẹp của trăng, của thiên nhiên. + Làm cho đoạn văn được liên kết chặt chẽ, giàu hình ảnh, sinh động. Câu 3. Anh/Chị có đồng ý với quan điểm sau của nhân vật Điền không? Vì sao? “Ðiền tin rằng: cái học thức của Ðiền tuy chẳng giúp Ðiền kiếm nổi miếng ăn, nhưng cũng có ích cho Ðiền nhiều lắm. Chỉ nói một cái nhờ nó mà Ðiền đọc nổi văn thơ, và nhờ văn thơ mà hiểu được cái đẹp của gió, của giăng.”
10. Cách làm: - Nêu nội dung quan điểm từ đoạn trích - Nêu quan điểm của bản thân: đồng ý/ không đồng ý/ vừa đồng ý vừa không - Lí giải tại sao ình lại có quan điểm đó. - Quan điểm: Học thức dù không giúp con người có cái ăn nhưng cũng có thể giúp con người thưởng thức được cái đẹp của gió, trăng. - HS nêu quan điểm: Đồng tình/ không đồng tình. - Lí giải: + Nếu đồng tình thì có thể lí giải: Học thức rất quan trọng đối với đời sống của con người, nhất là đời sống tâm hồn. Học thức làm phong phú đời sống tâm hồn con người, giúp con người biết cảm nhận và đón nhận vẻ đẹp của thiên nhiên và cuộc sống. Nhờ thế mà cuộc sống trở nên đẹp hơn, ý nghĩa hơn. + Nếu không đồng tình, có thể lí giải: học thức quan trọng nhất là phải giúp con người sống được, nếu học thức không giúp con người kiếm nổi miếng ăn thì việc thưởng thức cái đẹp của gió trăng cũng chẳng có ý nghĩa gì. Câu 4. Qua đoạn trích trên, anh/chị hãy nhận xét về người trí thức trước Cách mạng tháng Tám. Cách làm: Trả lời các câu hỏi: - Cuộc đời của nhân vật là cuộc đời như thế nào? - Tính cách, phẩm chất của nhân vật có tốt đẹp, có đem lại giá trị cho cộng đồng, xã hội hay không? - Số phận, tính cách, phẩm chất đó đại diện cho đối tượng nào, giai cấp nào trong xã hội? Qua tính cách, phẩm chất đó, nhà văn muốn gửi đến chúng ta thông điệp gì? - Người trí thức trước Cách mạng tháng Tám: + Có học thức, giàu khát vọng, có niềm rung cảm đặc biệt với cái đẹp của nhân gian và muốn theo đuổi khát vọng.
11. + Luôn gặp phải những khó khăn trong cuộc sống cơm áo đời thường khi học thức không giúp họ ổn định cuộc sống. + Họ rơi vào bi kịch tinh thần, sống cuộc sống đời thừa, vô nghĩa. - Đó là tình cảnh thê thảm, dở sống, dở chết của người trí thức trong xã hội cũ, họ nhiều khát vọng mà thực tế cuộc sống ghì sát đất, họ phải sống một đời thừa, sóng mòn vô nghĩa ĐỀ 4 Đọc truyện ngắn sau và trả lời các câu hỏi: Con bé Em cười tủm tỉm khi nghĩ tới cái áo đầm màu hồng mà má nó mới mua cho: - Tết này, mình mà mặc cái áo đó đi chơi, đẹp như tiên cho mà coi. Nó nghĩ và nó muốn chia sẻ với con Bích, bạn nó. Con Bích ở trong hẻm, nhà nó nghèo, má nó đi bán bắp nướng ngoài đầu hẻm, con bé Em thích con Bích vì nó hiền, với lại ngồi kế nhau từ lớp một tới lớp năm, làm sao mà không thân cho được. Hôm hai mươi sáu, học buổi cuối năm, hai đứa nôn Tết quá trời nên tính trước, nếu mùng một con bé Em đi về ngoại thì mùng hai hai đứa đi tới nhà cô giáo. Bây giờ con bé Em tính trong đầu, tới bữa đó chắc nhiều bạn nữa, cho nên nó sẽ mặc cái áo đầm mới thắt nơ, bâu viền kim tuyến cho tụi bạn lé con mắt luôn. Con Bích đang ngồi nướng bắp thế cho má nó đi xách cặn cho heo. Bé Em muốn khoe liền nhưng bày đặt nói gièm: - Còn mấy ngày nữa Tết rồi hen, mầy có đồ mới chưa? - Có, má tao đưa vải cho cô Ba thợ cắt rồi, má tao nói gần Tết đồ nhiều, dồn đống, chắc tới hai mươi tám mới lấy được. - Vậy mầy được mấy bộ? - Có một bộ hà. Con bé Em trợn mắt: - Ít quá vậy? - Con Út Mót với Con Út Hết được hai bộ. Tao lớn rồi, nhường cho tụi nó. - Vậy à? Bé Em mất hứng hẳn, nó lựng khựng nửa muốn khoe, nửa muốn không. Nhưng rõ ràng là con Bích không quên nó:
12. - Còn mầy? - Bốn bộ. Má tao mua cho đủ mặc từ mùng một tới mùng bốn, bữa nào cũng mặc đồ mới hết trơn. Trong đó có bộ đầm hồng nổi lắm, hết sẩy luôn. - Mầy sướng rồi. Con Bích nói xong vẫn cười nhưng mắt nó xịu xuống, buồn hẳn. Nhà nó nghèo, sao bì được với nhà con bé Em. Hồi nhỏ nó chuyên mặc áo con trai của anh hai nó để lại. Áo nó thì chuyền cho mấy đứa em, tới con Út Hết là đồ đã cũ mèm, mỏng tang, kéo nhẹ cũng rách. Được cái mấy chị em nó biết thân, lo học chớ không so đo chuyện cũ mới. Má nó nói hoài: “Nhà mình nghèo quá hà, ráng vài năm nữa, khá giả rồi má sắm cho”. Con bé Em nhìn con Bích lom lom rồi cúi xuống, trở trở trái bắp nướng: - Bộ đồ mầy may chắc đẹp lắm, bữa mùng hai mầy mặc bộ đó đi nhà cô hen? Rồi tới mùng một, mùng hai, bé Em lại rủ con Bích đi chơi. Hai đứa mặc đồ hơi giống nhau, chỉ khác là con Bích mặc áo trắng bâu sen, con bé Em thì mặc áo thun có in hình mèo bự. Cô giáo tụi nó khen: - Coi hai đứa lớn hết trơn rồi, cao nhòng. Hai đứa cười. Lúc đó con bé Em nghĩ thầm, mình mà mặc bộ đầm hồng, thế nào cũng mất vui. Bạn bè phải vậy chớ. Đứa mặc áo đẹp, đứa mặc áo xấu coi gì được, vậy sao coi là bạn thân. Nhưng Bích lại nghĩ khác, bé Em thương bạn như vậy, tốt như vậy, có mặc áo gì Bích vẫn quý bé em. Thiệt đó. (Áo Tết, Nguyễn Ngọc Tư, in trong Bánh trái mùa xưa, Nxb Văn học) Câu 1. Truyện ngắn trên sử dụng người kể chuyện ở ngôi thứ mấy? Câu 2. Đoạn trích trên chủ yếu được kể từ điểm nhìn của nhân vật nào? Câu 3. Sự kiện đáng chú ý nhất trong truyện ngắn trên là gì? Câu 4. Nêu chủ đề của truyện ngắn trên. Câu 5. Việc bé Em quyết định không mặc bộ đầm hồng mà mặc bộ đồ hơi giống bạn của mình khi cùng bạn đi thăm cô giáo cho thấy bé Em là một cô bé như thế nào? Câu 6. Nhận xét về phong cách sáng tác của tác giả. Câu 7. Bạn rút ra được bài học gì về tình bạn sau khi đọc truyện ngắn trên? Câu 8. Từ truyện ngắn trên, bạn suy nghĩ gì về ý nghĩa của sự đồng cảm đối với người khác trong hoàn cảnh khó khăn? (Viết khoảng 5 – 7 dòng) ĐÁP ÁN ĐỀ 6
13. Phần Câu Nội dung Điểm I ĐỌC HIỂU 10,0 Ngôi thứ ba Hướng dẫn chấm: 1 - Học sinh trả lời như đáp án: 1,0 điểm 1,0 - Học sinh trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời: 0,0 điểm. Điểm nhìn của nhân vật bé Em Hướng dẫn chấm: 2 - Học sinh trả lời như đáp án: 1,0 điểm 1,0 - Học sinh trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời: 0,0 điểm. Bé Em cố ý mặc đồ hơi giống bộ đồ của Bích khi đi chúc Tết cô giáo. Hướng dẫn chấm: - Học sinh trả lời như đáp án: 1,0 điểm 3 - Học sinh trả lời được 3 ý: 0,75 1,0 - Học sinh trả lời được 2 ý: 0,5 điểm - Học sinh trả lời được 1 ý: 0,25 điểm - Học sinh trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời: 0,0 điểm. - Ca ngợi tấm lòng tinh tế, cách hành xử tế nhị của nhân vật bé Em - Ca ngợi tình bạn chân thành, cao đẹp của bé Em và Bích Hướng dẫn chấm: 4 1,0 - Học sinh trả lời như đáp án: 1,0 điểm - Học sinh trả lời theo ý tương đương đáp án: 0,5 điểm - Học sinh trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời: 0,0 điểm. Là một cô bé có tâm hồn tinh tế 5 1,0 Hướng dẫn chấm:
14. - Học sinh trả lời như đáp án: 1,0 điểm - Học sinh trả lời được 1 ý: 0,5 - Học sinh trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời: 0,0 điểm. - Ngôn ngữ đậm sắc thái Nam Bộ - Tấm lòng yêu thương, cảm thông với kiếp người nghèo khó, bất hạnh. - ........ Hướng dẫn chấm: - Học sinh trả lời đúng như đáp án hoặc ý tương đương: 6 2,0 điểm 2,0 - Học sinh trả lời đúng được 01 ý trong đáp án hoặc 1 ý tương đương: 1,0 điểm. - Học sinh trả lời có nội dung phù hợp nhưng diễn đạt chưa tốt: 1,0 – 1,5 điểm - Học sinh trả lời không thuyết phục hoặc không trả lời: 0,0 điểm Học sinh được tự do rút ra bài học cho bản thân, miễn là tích cực và liên quan đến nội dung câu chuyện. Tham khảo: - Cần tinh tế trong đối xử với bạn bè - Nên đề cao tình cảm chân thành, không nên quan trọng ở vật chất Hướng dẫn chấm: 7 - Học sinh trả lời như đáp án và lý giải thuyết phục: 2,0 2,0 điểm - Học sinh nêu được phản ứng những lý giải chưa rõ ràng: 1,5 điểm - Học sinh nêu được phản ứng những chưa lý giải: 1,0 - Học sinh trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời: 0,0 điểm. Suy nghĩ về ý nghĩa của sự đồng cảm đối với người khác 1,0 8 trong hoàn cảnh khó khăn: - Sự đồng cảm giúp chúng ta có thái độ đối xử chân thành
15. - Sự động cảm giúp người khác không cảm thấy tự ti, mặc cảm - Sự đồng cảm giúp duy trì những mối quan hệ tốt đẹp v.v Hướng dẫn chấm: - Học sinh trả lời như đáp án: 1,0 điểm - Học sinh trả lời được 1 ý: 0,5 - Học sinh trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời: 0,0 điểm. Đề 1: Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi: Mùa hè năm đó là mùa hè quê ngoại. Cuối năm lớp chín, tôi học bù đầu, người xanh như tàu lá. Ngày nào mẹ tôi cũng mua bí đỏ về nấu canh cho tôi ăn. Mẹ bảo bí đỏ bổ óc, ăn vào học bài sẽ mau thuộc. Trước nay, tôi vốn thích món này. Bí đỏ nấu với đậu phộng thêm vài cọng rau om, ngon hết biết. Nhưng ngày nào cũng phải buộc ăn món đó, tôi đâm ngán. Hơn nữa, dù dạ dày tôi bấy giờ tuyền một màu đỏ, trí nhớ tôi vẫn chẳng khá lên chút nào. Tôi học trước quên sau, học sau quên trước. Vì vậy tôi phải học gấp đôi những đứa khác. Tối, tôi thức khuya lơ khuya lắc. Sáng, tôi dậy từ lúc trời còn tờ mờ. Mắt tôi lúc nào cũng đỏ kè. Ba tôi bảo : - Nhất định đầu thằng Chương bị hở một chỗ nào đó. Chữ nghĩa đổ vô bao nhiêu rớt ra bấy nhiêu. Thế nào sang năm cũng phải hàn lại. Mẹ tôi khác ba tôi. Mẹ không phải là đàn ông. Mẹ không nỡ bông phèng trước thân hình còm nhom của tôi. Mẹ xích lại gần tôi, đưa tay nắn nắn khớp xương đang lồi ra trên vai tôi, bùi ngùi nói : - Mày học hành cách sao mà càng ngày mày càng giống con mắm vậy Chương ơi !
16. Giọng mẹ tôi như một lời than. Tôi mỉm cười trấn an mẹ: - Mẹ đừng lo! Qua kỳ thi này, con lại mập lên cho mẹ coi! Không hiểu mẹ có tin lời tôi không mà tôi thấy mắt mẹ rưng rưng. Thấy mẹ buồn, tôi cũng buồn lây. Nhưng tôi chẳng biết cách nào an ủi mẹ. Tôi đành phải nín thở nuốt trọn một tô canh bí đỏ cho mẹ vui lòng. Dù sao, công của tôi không phải là công cốc. Những ngày thức khuya dậy sớm đã không phản bội lại tôi. Kỳ thi cuối năm, tôi xếp hạng khá cao. Ba tôi hào hứng thông báo: - Sang năm ba sẽ mua cho con một chiếc xe đạp. Mẹ tôi chẳng hứa hẹn gì. Mẹ chỉ “thưởng” tôi một cái cốc trên trán: - Cha mày! Từ nay lo mà ăn ngủ cho lại sức nghe chưa! Ba tôi vui. Mẹ tôi vui. Nhưng tôi mới là người vui nhất. Tôi đàng hoàng chia tay với những tô canh bí đỏ mà không sợ mẹ tôi thở dài. Dù sao thì cũng cảm ơn mày, cơn ác mộng của tao, nhưng bây giờ xin tạm biệt nhé! Tôi cúi đầu nói thầm với trái bí cuối cùng đang nằm lăn lóc trong góc bếp trước khi cung tay cốc cho nó một phát. (Trích Hạ đỏ, Nguyễn Nhật Ánh, Nxb Trẻ, 2019) Câu 1 (0,5 điểm): Đoạn trích trên được kể theo ngôi thứ mấy? Ai là người kể chuyện? Câu 2 ( 0,5 điểm) Theo em, việc nhân vật tôi học trước quên sau, học sau quên trước nên đã học gấp đôi những đứa khác thể hiện phẩm chất gì của nhân vật tôi? Câu 3(1,0 điểm) Nêu tác dụng của biện pháp tu từ so sánh được sử dụng trong câu “Cuối năm lớp chín, tôi học bù đầu, người xanh như tàu lá”. Câu 4 (1,0 điểm).Chi tiết “Thấy mẹ buồn, tôi cũng buồn lây. Nhưng tôi chẳng biết cách nào an ủi mẹ. Tôi đành phải nín thở nuốt trọn một tô canh bí đỏ cho mẹ vui lòng” gợi cho em những suy nghĩ gì về tình cảm của nhân vật tôi đối với người mẹ của mình?
17. Câu 5 (1,0 điểm) Em rút ra được 01 thông điệp tích cực sau khi đọc văn bản. Vì sao em lại chọn thông điệp đó? Câ Yêu cầu cần đạt Điểm u 1 - Ngôi kể thứ nhất 0,25 - Người kể : tôi (nhân vật Chương) 0,25 2 - việc nhân vật tôi học trước quên sau, học sau quên trước nên đã học gấp đôi những đứa khác thể hiện lòng quyết tâm, tinh thần hiếu học 0.5 của nhân vật tôi 3 - Biện pháp tu từ so sánh: người xanh như tàu lá 0.25 - Tác dụng: + Góp phần làm cho lời văn trở nên sinh động, tăng sức gợi hình, gợi 0.25 cảm. + Giúp làm nổi bật sự vất vả, căng thẳng mà nhân vật phải chịu đựng khi 0,25 học hành quá sức 0,25 + Cho thấy nhân vật tôi là một người chăm chỉ,hiếu học, có tinh thần quyết tâm để thực hiện ước mơ của mình 4 Chi tiết “Thấy mẹ buồn, tôi cũng buồn lây. Nhưng tôi chẳng biết cách nào an ủi mẹ. Tôi đành phải nín thở nuốt trọn một tô canh bí đỏ cho mẹ vui lòng” cho thấy tình cảm của nhân vật tôi đối với người mẹ của mình: + Sự yêu thương và quan tâm: Dù không biết cách nào để an ủi mẹ, 0.5 nhân vật "tôi" vẫn cố gắng làm điều gì đó để mẹ vui lòng. Hành động nín thở nuốt trọn tô canh bí đỏ dù có thể không thích món ăn này cho thấy
18. "tôi" rất yêu thương và quan tâm đến mẹ, luôn sẵn sàng làm bất cứ điều gì để mẹ được vui vẻ. + Lòng hiếu thảo: Nhân vật "tôi" muốn mẹ vui lòng và sẵn sàng làm những việc dù nhỏ bé nhưng có ý nghĩa để làm mẹ hạnh phúc. Điều này 0.5 cho thấy lòng hiếu thảo của "tôi" đối với mẹ, luôn muốn đáp lại sự chăm sóc và tình yêu thương của mẹ bằng những hành động thiết thực. 5 Những thông điệp có thể rút ra từ đoạn trích: + Dù có gặp khó khăn, sự kiên trì và nỗ lực sẽ giúp bạn vượt qua và đạt được thành quả xứng đáng. + Tình cảm gia đình là điểm tựa, là động lực tinh thần mạnh mẽ để mỗi người vượt qua những thử thách, chông gai trên đường đời. + Con cái phải hiếu thảo và biết ơn cha mẹ. (HS chọn 1 thông điệp và lí giải tại sao phù hợp) Đề số 2: Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu? Ở ngõ nhà tôi có một cây bạch đàn to, mỗi hôm ra ngóng bố mẹ tôi lại lấy mảnh trai cứa lên thân cây một vạch. Cho đến buổi chiều hôm ấy anh tôi đếm trên thân cây thấy vừa tròn mười lăm vạch. Chiều ấy khi trời đã tối hẳn, anh tôi đã dắt thằng út em vào nhà, tôi vẫn còn đứng nán lại nhìn một lần nữa phía con đường mòn. Tôi bỗng hét lên sung sướng vì đã nhìn thấy bóng dáng thân quen của bố mẹ đang đi về phía chúng tôi. Buổi chiều muộn ấy là một buổi chiều tràn ngập niềm vui, thằng út em sà vào vòng tay, dụi dụi vào ngực mẹ như nó vẫn còn nhớ mùi hương của sữa. Anh cả vừa hát vừa nhảy chân sáo đi đằng sau. Bố công kênh tôi trên đôi vai đã gầy sọp đi vì vất vả. Tối ấy cả nhà trải chiếu ra giữa sân ngập tràn ánh trăng, mẹ lại hát ru em ngủ, bố kể nốt câu chuyện cổ tích ‘‘Cây khế’’ còn dang dở 15 ngày trước
19. Rồi khi em út tôi bị ung nhọt mọc đầy người, bố mẹ lại một lần nữa gồng gánh niềm tin xuôi tàu về Hà Nội. Nhà chỉ còn hai anh em chăm nhau nhưng vẫn không quên chiều chiều lại ra ngõ ngóng. Mấy đứa trẻ con trong xóm chơi bắn bi với tôi bị thua nên ghét tôi lắm, cứ chiều thấy anh em tôi ra ngõ là chúng lại xúm vào trêu rất ác: ‘‘Đồ mồ côi! Anh em nhà mồ côi bị bố mẹ bỏ rơi. Ê ồ! Ê ồ!’’ Tôi vừa gào khóc vừa nhặt đất đá ném lũ trẻ. Anh cả cõng tôi trên lưng đi về phía con đường mòn, chúng tôi cứ đi từ khi mặt trời bắt đầu xuống núi đến khi tôi mỏi mắt cũng không nhìn rõ hướng đi. Lúc ấy tôi khóc khản cả cổ còn anh trai thì luôn miệng dỗ dành: - Em gái ngoan nào, để anh cõng em đi tìm bố mẹ đi tìm em út nhé. Rồi mai anh đi hái quả đùm đũm chín mọng đỏ cho ăn nhé. Đấy là lần đầu tiên chúng tôi nhìn thấy ga tàu, hai đứa trẻ con cõng nhau đứng lọt thỏm giữa sân ga im ắng, khách xuống tàu đã về hết tự lúc nào. Anh tôi đứng lặng rất lâu, tôi thấy có vài giọt nước ấm rơi xuống đôi bàn tay đang bá vào cổ anh. Tôi biết là anh đang khóc, nhưng sau đó anh lại xốc tôi lên và cõng quay trở lại con đường mòn khi nãy. Tôi không thể nhớ nổi có biết bao buổi chiều đã đi qua cuộc đời chúng tôi buồn bàng bạc như thế. Bởi em tôi bệnh rất nặng, phải mấy năm sau em mới thật sự khỏi bệnh. Trong lúc bố mẹ tôi gồng gánh trên đôi vai mình những gian nan, vất vả chạy chữa khắp nơi để cứu lấy sinh mạng em tôi, thì anh trai đã phải lớn lên trước tuổi để che chở, bao bọc thứ niềm tin nhỏ bé trong tôi. Từ tình yêu thương đó tôi lớn lên từng ngày một, tôi hiểu ra rằng những chuyến đi của bố mẹ có ý nghĩa lớn lao như thế nào, tôi cũng hiểu rằng anh cả là một người anh thật tuyệt vời. Lúc bố mẹ vắng nhà anh đã đứng vững, đã làm cái “nóc nhà” để che chở vỗ về và cả tha thứ cho bầy em bé nhỏ của mình. Cho đến mãi sau này tôi cũng không bao giờ quên những buổi chiều anh trai tôi dắt tôi ra ngõ ngóng người thân trở về. Cây bạch đàn ở ngõ đã bao lần
20. thay vỏ, những vết khắc năm xưa đã không còn nữa nhưng vết khắc tuổi thơ thì vẫn luôn hằn trong tâm trí chúng tôi. Để sau này khi dòng xoáy cuộc đời có cuốn chúng tôi về đâu đi nữa thì những buổi chiều ngang qua cuộc đời sẽ giúp tôi tìm về nguồn cội để biết yêu thương và được yêu thương thật nhiều trong vòng tay ấm áp của gia đình. (Theo tác giả Vũ Thị Huyền Trang, Ga tàu tuổi thơ, báo Tài hoa trẻ, số 750 ngày 15.02.2012) Câu 1 (0,5 điểm). Xác định ngôi kể của văn bản. Câu 2 (0,5 điểm). Theo văn bản, Từ tình yêu thương đó tôi lớn lên, tôi hiểu ra những điều gì? Câu 3 (1,0 điểm): Xác định lời dẫn trực tiếp trong những câu văn in đậm và cho biết dấu hiệu nào giúp em nhận ra đó là lời dẫn trực tiếp? Câu 4 (1,0 điểm). Theo em hành động “lấy mảnh trai cứa lên thân cây” thể hiện tâm trạng gì của nhân vật tôi? Câu 5 (1,0 điểm) Hãy nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật kể truyện của đoạn trích trên bằng một đoạn văn (khoảng 1 trang giấy) Câ Yêu cầu cần đạt Điểm u 1 - Ngôi kể thứ nhất 0,5